محمدرضا تاجیک روزنامه‌نگار و ورامین‌شناس در یادداشتی نوشت: ۷ دی، سالروز تشکیل نهضت سوادآموزی نامگذاری شده است. تلاش‌ها در زمینه سوادآموزی در سال‌های پس از دوره قاجاریه، گسترده‌تر و قانون تعلیمات عمومی و تشکیل مدارس در کشور در اردیبهشت ۱۳۰۶ به تصویب رسید و به وزارت معارف، اجازه داده شد تا در روستاها و نقاطی که صلاح و مقتضی می‌داند، کلاس اکابر ابتدایی تأسیس کند.

سازمان تعلیمات اکابر، نخستین سازمانی بود که به‌طور رسمی برای باسواد کردن بزرگسالان در سال ۱۳۱۵ در ایران تأسیس و توسط هیئت وزیران نظام نامه اکابر مبنی بر تشکیل کلاس‌های اکابر در مدارس دولتی و موظف کردن کارکنان بی‌سواد دولت و مؤسسات عمومی و پیشه وران برای شرکت در این کلاس‌ها تصویب شد.

در این دوره با استفاده از فضای مدرسه‌های موجود، کلاس‌های معروف به شبانه برای بزرگسالان تشکیل شد.

بر اساس این نظام‌نامه، ارتقای سطح سواد و سوادآموزی کارکنان ادارات مستقر در ورامین ازجمله مالیه(دارایی)، شهربانی(نظمیه)، بلدیه(شهرداری) و... ، از اولین اقداماتی بود که در دستورکار اداره فرهنگ ورامین قرار گرفت. از آنجایی که در آن زمان بیشتر کارکنان ادارات ورامین، سواد خواندن و نوشتن نداشتند، از اینرو موظف به شرکت در کلاس‌های اکابر شدند.

جعفرتاجیک خاوه یکی از ماموران سابق شهربانی ورامین بود که سواد مکتب خانه‌ای داشت، با درخواست وزارت فرهنگ و دستور شهربانی، در کلاس‌های آموزش اکابر روستای باغخواص شرکت و پس از حضور در کلاس‌ها و طی موفقیت‌آمیز امتحانات نهایی تعلیمات اکابر، در مورخ ۱۳۳۹ موفق به دریافت گواهینامه پایان تحصیلات اکابر از اداره فرهنگ ورامین و آموزشگاه اکابر باغخواص ورامین شد.

طبق اسناد موجود، کلاس‌های اکابر دارای ضوابط خاصی بود. بطور نمونه داوطلبان برای پذیرش در آن‌ها باید دارای سجل احوال، تصدیق سلامتی مزاج و عدم سوءسابقه و سوءرفتار می‌بودند.

کلاس‌های شبانه اکابر در دو دوره ابتدایی و متوسطه تشکیل می‌شد. مدت تعلیمات اکابر در دوره ابتدایی دو سال بود و افراد بی‌سواد برنامه‌های کلاس‌های اول و دوم دبستان را در کلاس اول اکابر و برنامه‌های کلاس‌های سوم و چهارم دبستان را در کلاس دوم اکابر به پایان می‌رساندند و پس از گذراندن موفقیت‌آمیز امتحانات این دو کلاس، گواهی‌نامه پایان تحصیلات اکابر به آنان اعطا می‌شد.

سپس این افراد در صورت تمایل می‌توانستند در دوره متوسطه اکابر ثبت‌نام کنند و با گذراندن درس‌های کلاس پنجم و ششم، به تحصیلات خود ادامه دهند و مدرک ششم ابتدایی را دریافت کنند.

درجه تحصیلات محصلان کلاس‌های اکابر در دوره متوسطه تا دوره اول متوسطه (کلاس نهم) بوده است.

افراد شرکت‌کننده در این کلاس‌ها عمدتاً کارکنان دولت، کسبه، نظامیان، معلمان و محصلینی بودند که برای تعلیم خواندن و نوشتن و یا تکمیل تحصیلات خود در کلاس‌ها شرکت می‌کردند.

چون شغل اکثر مردم ورامین کشاورزی بود و در فصل زمستان و گاهی پاییز بیکار بودند، آنان از کلاس‌های اکابر در این دو فصل استقبال بیشتری می‌کردند.

تحصیل در کلاس‌های اکابر که در طول هفته؛ از شنبه تا پنج‌شنبه، از ساعت ۱۸ عصر تا ۲۰ شب و در قالب دو زنگ برگزار می‌شد، برای مبتدیان رایگان بود، اما سایر محصلان می‌بایست شهریه پرداخت می‌کردند. بعضی از افراد هم به دستور مقامات مرکز و استان، به صورت رایگان در این کلاس‌ها پذیرش می‌شدند.

از جمله درس‌های که در این کلاس‌های شبانه تدریس می‌شد، می‌توان به حساب، ادبیات فارسی، دفترداری، فرانسه، جبر، هندسه، تاریخ، ریاضی، شیمی، فیزیک و تاریخ طبیعی اشاره کرد.

برپایی این کلاس‌ها بر طبق اسناد موجود، با مسائل و مشکلاتی مانند: نبود بودجه معین و کافی، کمبود معلم، پایین بودن حقوق معلمان، تأخیر در پرداخت حقوق، نحوه پذیرش محصلان و غیبت کارکنان همراه بوده است.

در منطقه ورامین، این کلاس‌ها با جدیت برگزار و برای پیگیری مسائل آن و تشویق دانش‌آموزان، هر هفته جلسه‌ای با حضور رؤسای ادارات، سازمان‌های دولتی و افراد متنفذ محلی در یکی از مدارس برگزار می‌شود.

در روستاها استقبال از کلاس‌های اکابر چشمگیر بود و دکتر محمد سام اداره فرهنگ ورامین در گزارش خود در مراسم افتتاح کلاس‌های ضمن خدمت معلمان در سال ۱۳۳۱، تعداد کلاس‌های اکابر روستایی در آن زمان را ۱۱۵ کلاس ذکر کرده است.

براساس نامه شماره ۱۷۷۷ مورخ سوم اردیبهشت ۱۳۳۵ اداره فرهنگ ورامین به آموزشگاه‌ها، دکتر محمد سام رئیس وقت اداره فرهنگ ورامین به خاطر توفیق در توسعه کلاس‌های اکابر در سال ۱۳۳۵ مورد تشویق وزیر فرهنگ وقت قرار گرفت.

انتهای پیام/