داریوش نادری، سرپرست اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی زنجان در یادداشتی نوشت: موزه‌های زنجان ن‍م‍‍اد ش‍ک‍وه تاریخی این سرزمین و ی‍‍ادآور ع‍ظم‍ت تاریخی و فرهنگی ایران به خ‍ص‍وص در دوران م‍‍ع‍‍اص‍ر است که علاوه ب‍رگ‍ن‍ج‍ی‍ن‍ه ه‍‍ای غ‍ن‍‍ی خود، ه‍ری‍ک به ت‍ن‍‍ه‍‍ای‍‍ی روای‍ت‍گ‍ر ب‍خ‍ش‍‍ی از تاریخ م‍‍ع‍‍اص‍ر ایران و ح‍ک‍‍ای‍ت گ‍ر چ‍گ‍ون‍گ‍‍ی پ‍ی‍وس‍ت‍ن ک‍ش‍ور به ق‍‍اف‍ل‍ه ت‍م‍دن م‍درن محسوب می‌شوند. موزه‌ها همچنین مکان نمایش و نگهداری اشیا و داشته‌های هر ملتی از تاریخ و فرهنگ آن سرزمین هستند. این اماکن علاوه بر اینکه مجموعه‌ای از دانش بشری به شمار می‌روند، نمایشگاه و راویان خاموشی هستند که در نهایت سکوت داستان‌های طولانی را نقل می‌کنند.
در سمت غربی بافت قدیمی شهر زنجان، آرامگاه موسوم به مقبره میرزا قرار گرفته است. این همان آرامگاهی است که ادوارد براون نیز در آثارش ذکری از آن کرده است. صاحب آرامگاه میرزا ابوالقاسم مجتهد است. او یکی از روحانیون طراز اول عصر ناصری در شهر زنجان است که در قلع و قمع عوامل ملامحمد علی باب مؤثر بوده است. مقبره سید (میرزا) ابوالقاسم مجتهد میرزایی یکی از آثار ملی ثبت‌شده ایران در زنجان است که قدمت آن مربوط به قاجاریه است. این بنا در تاریخ ۱۴ مردادماه ۱۳۸۲ به شماره ثبت ۹۴۴۵ در مجموعه آثار تاریخی ایران ثبت‌شده است.
در این آرامگاه حداقل ۲ شخصیت مذهبی مدفون است. نخست آیت الله محمد کاظم، پدر میرزا و سپس در سال ۱۲۹۲ هجری قمری میرزا ابوالقاسم مجتهد پسر او، در این محل مدفون هستند.
بنای آرامگاه میرزا در وسط محوطه‌ای که با استفاده از دیوار محاط شده قرار دارد و در مدخل این محوطه یک واحد عنصر شبیه به مناره ایجاد شده است. پلان این مناره آجری در رقوم کف فعلی، هشت‌ضلعی متمایل به منتظم و سپس پلان آن به دایره تبدیل‌شده و پایان‌بخش آن مقرنس‌های آجری نسبتا زیبا آن را مزیّن کرده‌اند.
بنای آرامگاه در کلیات از ۲ قسمت تشکیل یافته، قسمت نخست، ایوان ورودی و اتاق‌های جانبی آن و قسمت دوم شبستان است. سقف ایوان با قوس‌های پنج او هفت تند مزین است و در بالای آن پوشش آجری یکنواختی را از ایوان سلب می‌کند. در طرفین این ایوان ۲ ستون نمای چسبیده به آن تعبیه شده است. اتاق‌های ایوان ۲ طبقه بوده و از سمت جنوبی راه پله‌ای دارد که به پشت‌بام هدایت می‌شود.
قسمت دوم که محل اصلی آرامگاه است بلا واسطه پشت سر ایوان احداث شده و سقف شبستان را گنبدی با ساقه‌ی نسبتاً» بلند پوشش می‌دهد. ارتفاع ساقه گنبد زیاد و نسبت به ارتفاع عرقچین نامتناسب است. روشنایی شبستان از طریق شبکه‌های ساقه گنبد تأمین می‌شود و تاروپود بنا از آجر و تقریبا فاقد تزئینات است.
آنچه که می‌توان راجع به خاندان میرزایی‌ها و سایر روحانیون با نفوذ شهر گفت این است که اداره شهر با موافقت ایشان انجام می‌شده است و حاکمان در مسائل مختلف نظر آن‌ها را لحاظ می‌کردند.
از میرزا ابوالقاسم بیش از ۵۰ کتاب و رساله باقی مانده و گویا به یکی از زبان‌های خارجی نیز تسلط داشته است. وی در سن ۷۰ سالگی وفات یافت ودر مقبره مخصوص به خود در خارج شهر (آن روزگار) دفن شد. فتوای قتل ملا محمد علی و یارانش نیز توسط سید محمد و میرزا ابوالقاسم مجتهد صادر شد.
مقبره‌ی میرزایی‌ها که تحت عنوانی دیگر با نام موزه سنگ نوشته‌ها شناسایی می‌شود.
موضع خاندان میرزایی این است که میراث فرهنگی برای بهره برداری از بنا هزینه کند، اگر چه میراث فرهنگی چند نوبت اقدام به مرمت این بنا کرده ولی در زمان حاضر ما توان تامین نیرو برای بهره برداری از این مجموعه را نداریم، در واقع در این مجموعه نسبت هزینه به فایده برای میراث فرهنگی صرفی ندارد.
بر اساس اعلام وزارتخانه، اگر خاندان میرزایی پای کار بیایند، میراث فرهنگی آماده است تا کمک‌های لازم را برای ایجاد کاربری در این بنا انجام دهد به صورتی که مجموعه به صورت خصوصی و البته تحت نظارت میراث اداره شود.
این بنا هم اکنون در اختیار خود مالکان (خاندان میرزایی) قرار داده شده است و میراث فرهنگی نقش نظارتی خود را در این باره ایفا می‌کند. یک بنای دیگری هم در مجاورت آرامگاه میرزایی (آرامگاه میرزا مهدی، فرزند مرحوم حاج سید ابو عبدالله موسوی از خاندان‌های میرزایی زنجان) وجود دارد که چندی پیش موزه نسخ خطی استان در آن راه اندازی شد ولی احتمالا به دلیل موقعیت قرار گیری بنا در بافت قدیمی شهر وعدم سهولت دسترسی، بازدید کننده‌های قابل توجهی به آن مراجعه نکردند و در نهایت این مجموعه آثار هم جمع آوری شد.
موزه‌های نسخ خطی و سنگ نوشته‌های تاریخی زنجان یکی از موزه‌های تخصصصی زنجان بود. این موزه همان طور که از نامش مشخص است، محل نگهداری از نسخ خطی، کتیبه‌های قدیمی و سنگی بود. کتیبه‌هایی که برخی از آن‌ها صدها سال قدمت داشتند و این موضوع ارزش بالایی به این موزه می‌داد. حدود ۱۲۰ مورد نسخ خطی و قرآن‌کریم همچنین ۵۰ نمونه سنگ نوشته که قدیمی‌ترین آن‌ها مربوط به دوره سلجوقی قرن ششم هجری قمری بوده، در این موزه به نمایش درآمده بود. این نمونه‌ها از کاوش‌های گنبد سلطانیه و زنجان به دست آمده است و متعلق به دوره‌های ایلخانی، تیموری، صفوی و قاجار بودند.
انتهای پیام/
نظر شما