میراث‌آریا: شهرستان میناب یکی از قطب های اصلی صنایع‌دستی استان هرمزگان و جنوب ایران محسوب می‌شود. از گذشته‌های دور تا امروز سفالگری، حصیربافی، نساجی سنتی، صنایع چوبی، بافته‌های داری و رودوزی‌های سنتی بخش جدانشدنی از زندگی و اقتصاد مردم این خطه بوده و از بندر تیاب انواع صنایع‌دستی حصیری و سفالی توسط لنجهای بادی و ملوانانی کارآزموده تا شاخ آفریقا و کشورهای جنوب شرقی آسیا می‌رفت.
صنایع‌دستی بومی از جایگاهی ویژه در فرهنگ و سنت‌های مردم برخوردار است و در این میان حصیربافی رایج‌ترین صنایع‌دستی در شهرستان میناب است و تقریباً تمامی زنان و دختران با آن آشنا هستند.
حصیربافان میناب در روستاهای «بهمنی»، شهوار، چلو، نصیرایی، محمودی و قاسم جلالی و... ساکن هستند که بیشترین تعداد هنرمندان و صنعتگران فعال حصیرباف در روستای بهمنی هستند.
حصیر نخل
حصیربافی، هنری باستانی و ارزشمند است که نه‌تنها به‌عنوان یک فعالیت هنری بلکه به‌عنوان یک منبع پایدار برای تولید کالاهای مختلف رواج دارد.
حصیربافی در شهرستان میناب، یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین صنایع‌دستی استان هرمزگان است که قدمتی چند صدساله دارد و از گذشته‌های دور تا امروز به‌عنوان بخشی از زندگی و فرهنگ مردم این منطقه محسوب می‌شود.
میناب با داشتن منابع طبیعی غنی مانند برگ نخل و گیاهان بومی مناسب حصیربافی، زمینه مناسب برای توسعه و تداوم این هنر فراهم کرده است. این هنر نه‌تنها جنبه اقتصادی و کاربردی داشته، بلکه به‌مرورزمان به عنصری فرهنگی و هنری نیز تبدیل‌شده است. زنان و مردان هنرمند مینابی با استفاده از مهارت‌های خاص و نقش‌های منحصربه‌فرد، محصولاتی کاربردی و متنوع همچون سبد، زیرانداز، بادبزن، کلاه و دیگر وسایل روزمره و تزئینی را تولید می‌کنند.
این تولیدات که از موادی کاملاً طبیعی و سازگار با محیط‌زیست ساخته می‌شوند، همواره مورد استقبال محلی‌ها و حتی گردشگران قرار گرفته‌اند. مواد اولیه موردنیاز حصیربافی روستای بهمنی برگ نخل و نوعی علف بنام کاش است که به حد وفور در باغ‌های شهرستان میناب در اختیار صنعتگران است.
خاستگاه اصلی صنعت حصیربافی هرمزگان، میناب بوده و علت پیدایش صنایع‌دستی در این مغستان می‌توان گفت فراوانی مواد اولیه در این نخلستان بزرگ روستایی وجود نیروی انسانی فراوان و بیکاری در برخی فصول سال نیاز شدید بازار به کالاهای تولیدی حصیربافان و همچنین صادرات کالاهای تولیدی به شبه‌قاره هند و تا شاخ آفریقا از طریق بندر تاریخی تیاب علت اصلی تولیدات صنایع‌دستی میناب و روستای بهمنی هستند.
ویژگی‌های حصیر روستای بهمنی
حصیربافی در روستای بهمنی به دو روش اصلی بافت مشبک و بافت مارپیچی انجام می‌شود. در روش بافت مشبک، ساقه‌ها یا برگ‌ها به‌صورت افقی و عمودی درهم‌تنیده می‌شوند تا الگوهای زیبای مشبک ایجاد شود. این روش برای ساخت محصولاتی مانند زیرانداز، سفره و حصیرهای تزئینی به کار می‌رود. درروش بافت پیچشی، چندین رشته به دورهم پیچیده و به شکل طناب در می‌آیند. سپس این طناب‌ها به‌صورت مارپیچی کنار هم قرار می‌گیرند و بافته می‌شوند تا محصولات دایره‌ای شکل مانند سبد و ظروف حاصل شود.
ضرورت‌های ثبت روستای بهمنی
شهرستان میناب سرشار از ظرفیت‌های گردشگری و آثار تاریخی است. قلعه هزاره میناب، باغات انبه، سواحل و نخلستان‌ها ازجمله جاذبه‌های تاریخی و گردشگری این شهرستان است. ثبت ملی روستای «بهمنی» می‌تواند به معرفی هر چه‌بهتر این ظرفیت‌ها و استفاده بهینه از آن کمک کند.
در این منطقه نیروی انسانی فراوان و مواد اولیه ارزان وجود دارد که می‌تواند به تولید محصولات صنایع‌دستی منطقه کمک کند. هدف حفظ صنایع‌دستی و حمایت از اشتغال هنرمندان است.
گام مثبتی برای معرفی جایگاه صنایع‌دستی و فرهنگ و هنر این منطقه دیده شدن این هنر دستی در بازارهای داخلی و جهانی شده انگیزه‌ای برای فعالیت بیشتر صنعتگران بومی بازاریابی، هدف‌گذاری، ایجاد بازارچه‌های صنایع‌دستی برگزاری کارگاه‌های آموزشی برگزاری تورهای گردشگری با محوریت صنایع‌دستی تداوم توسعه و ترویج حصیربافی ایجاد اشتغال پایدار برای هنرمندان فعال در این حوزه احیای این هنر و آموزش آن به نسل‌های جوان، می‌تواند نقشی مهم در حفظ و ارتقای صنایع‌دستی داشته باشد.
آثار قابل پیش‌بینی پس از ثبت ملی
روستای بهمنی با دارا بودن بیش از ۵۰۰ نفر صنعتگران فعال که بیش از یک‌سوم جمعیت این روستا را شامل می‌شود از نمونه‌های منحصربه‌فرد فردی است که نشان از ریشه‌دار بودن این صنعت در تاروپود زندگی مردم این جامعه است. ثبت ملی این روستا و برنامه‌های افزایش تولید محصولات و فروش آن و نیز بیمه شدن فعالان زمینه امنیت شغلی و اقتصادی آنان و نیز فعالان روستاهای هم‌جوار را فراهم می‌کند.
مجموعه‌های فعال در روستای بهمنی (نمایشگاه دائمی و فروشگاه و شرکت تعاونی) در دل این روستا تاکنون کار خرید تضمینی محصولات صنعتگران را بر عهده داشته‌اند. ثبت به‌عنوان روستای ملی حصیر امکان برندسازی صنایع‌دستی بهمنی را فراهم خواهد کرد تا با استفاده از نوع ارائه و بسته‌بندی به‌روز و مدرن علاوه بر عرضه در فروشگاه‌های روستا و استان بازارهای تازه‌ای در سطح کشور ایجاد کند.
استفاده از دانش روز افراد باتجربه در حوزه بازاریابی صنایع‌دستی و نیز به‌کارگیری و همکاری با دانش‌آموختگان حوزه صنایع‌دستی استان این امکان را فراهم می‌کند که محصولات حصیربافی بهمنی متناسب با نیاز بازارهای خارجی به‌روزآوری شود و با رویکردی تازه و همپای تولیدکنندگان مطرح صنایع‌دستی در خاورمیانه و آسیا بانام تجاری این روستا به کشورهای هدف صادر شود. این امر علاوه بر ارزآوری موجب تضمین امنیت شغلی فعالان این عرصه و نیز دوام صنایع‌دستی منطقه خواهد شد.
شهرستان میناب به‌عنوان منطقه‌ای سرسبز از مهم‌ترین مناطق گردشگری استان هرمزگان محسوب می‌شود. وجود باغات، نخلستان‌ها و مزارع کشاورزی، نزدیک به آب‌های خلیج‌فارس و نیز جاذبه‌های متعدد فرهنگی همچون پنجشنبه‌بازار و آثار متعدد تاریخی همچون قلعه هزاره باعث شده این شهرستان و نیز روستای بهمنی در همه فصول سال میزبان گردشگران داخلی و خارجی باشد. چهار مجموعه گردشگری و اقامتی در روستای بهمنی که با کمک دولت و مردم در دل باغات انبه و خرما راه‌اندازی شده است این امکان را فراهم می‌کند که گردشگران ضمن آشنایی با ظرفیت‌ها و فعالان صنایع‌دستی منطقه محصولات مورد علاقه‌شان را نیز مستقیم از تولیدکنندگان تهیه کنند.
برنامه‌های اجرایی پس از ثبت ملی بهمنی
پیگیری و رایزنی با مقامات ارشد استان و وزارت برای بیمه تأمین اجتماعی صنعتگران، پیگیری اعطای تسهیلات بانکی و حمایت‌های ویژه مادی از صنعتگران برگزاری رویدادهای گردشگری با محوریت صنایع‌دستی برندسازی و معرفی جایگاه صنایع‌دستی و فرهنگ و هنرهای بومی روستای بهمنی و شهرستان میناب و ترویج استفاده از صنایع‌دستی در مقابل کالاهای وارداتی با به‌روزآوری محصولات و کاربردی سازی آن بازندگی امروز از جمله برنامه‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان هرمزگان پس از ثبت ملی این روستاست.
گزارش از حسین مشعری
انتهای پیام/
نظر شما