مهران حسنی، کارشناس ارشد گردشگری در یادداشتی نوشت: به همین دلیل ایجاد امکانات پایدار سفر در مقاصد گردشگری اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. این فرآیند به معنای برنامه‌ریزی و مدیریت به گونه‌ای است که منافع اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی در تعادل قرار گیرد و منابع برای نسل‌های آینده حفظ شود.
ایجاد جریان پایدار سفر در مقاصد گردشگری به معنی مدیریت و توسعه گردشگری به گونه‌ای است که تأثیرات مثبت اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی را تقویت کرده و اثرات منفی را به حداقل برساند. برای دستیابی به این هدف، راهکارهای مؤثری وجود دارد، که نیاز به هماهنگی میان تمام ذی نفعان از جمله دولت، جوامع محلی، بخش خصوصی و گردشگران است. تنها با ایجاد تعادل میان حفاظت از منابع و بهره براری از آن‌ها می‌توان از مزایای پایدار گردشگری بهره‌مند شد.
بنابراین برای ایجاد جریان پایدار گردشگری، برنامه‌ریزی جامع و استراتژیک امری ضروری است. تحلیل ظرفیت مقصد با شناسایی تعداد گردشگرانی که یک مقصد بدون آسیب به منابع طبیعی و فرهنگی می‌تواند پذیرا باشد و تنوع بخشی با کاهش تمرکز گردشگران برمناطق پر تراکم و توسعه مقاصد کمتر شناخته شده برای توزیع مناسب گردشگران از جمله برنامه‌ها در این حوزه خواهد بود.
محیط زیست و میراث فرهنگی یکی از اصلی‌ترین سرمایه‌های گردشگری است، که با وضع و اجرای قوانین حفاظتی از تخریب آن‌ها می‌توان جلوگیری کرد، ضمن اینکه آموزش عمومی و ارتقای آگاهی مردم و گردشگران درباره اهمیت حفاظت از محیط وفرهنگ و نیز استفاده از فناوری‌های نوین و بکارگیری سیستم‌های هوشمند برای کنترل تأثیرات زیست محیطی گردشگری بسیار مؤثر خواهد بود. راه دیگر در این موضع کاهش اثرات منفی زیست محیطی و استفاده از منابع انرژی پاک، راه‌اندازی سیستم‌های جمع‌آوری و بازیافت زباله، و محافظت از زیستگاه‌ها و جلوگیری از تخریب محیط‌های طبیعی حساس در قالب مدیریت تأثیرات زیست محیطی می‌تواند، انجام شود.
تک محصولی بودن برای هر جامعه‌ای، امکان درصد آسیب‌پذیری را افزایش می‌دهد، در گردشگری نیز وابستگی بیش از حد به یک نوع گردشگری می‌تواند، درصد آسیب زایی را بالا ببرد. لذا ایجاد فرصت‌های جدید با توسعه گردشگری سلامت، اکوتوریسم، گردشگری کشاورزی و... می‌تواند میزان آسیب زایی را حذف و یا کم رنگ نماید. همچنین تبلیغ جاذبه‌ها و ظرفیت‌های خاص هر منطقه برای جذب گردشگران با تنوع ذائقه و علایق در راستای ارتقای برند مقصد و بهره‌گیری از محصولات و خدمات منحصر بفرد محلی در راستای ایجاد افزایش ارزش افزوده، نقش اساسی در موفقیت گردشگری پایدار ایفا می‌کند.
گردشگری صنعت خدماتی و انسان محور است، بنابراین منابع انسانی متخصص، با تربیت راهنمایان گردشگری آگاه به مسائل زیست محیطی و فرهنگی، آموزش کارکنان بخش‌های مختلف برای ارائه خدمات با کیفیت و نیز حمایت از تحقیقات و مطالعات در حوزه گردشگری پایدار و انتشار نتایج آن‌ها ضرورتی اجتناب ناپذیر در گردشگری پایدار است.
بازاریابی و تبلیغات از اصول اساسی و پایه‌ای در حوزه گردشگری است، بنابراین تبلیغات صحیح می‌تواند، تأثیر بسزایی در جذب گردشگران مسول داشته باشد. لذا بازاریابی پایدار، با تمرکز بر گردشگرانی که به مسائل زیست محیطی اهمیت می‌دهند و آموزش به گردشگران برای احترام به فرهنگ و محیط مقصد برای ترویج گردشگری مسولانه و بهره‌گیری از رسانه‌های اجتماعی برای معرفی مقاصد پایدار برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار در گردشگری بسیار مؤثر است.
به طور قطع هر امری در اجرا برای موفقیت نیازمند به پایش و ارزیابی مستمر خواهد داشت، با اهمیت و حساسیتی که در پایداری گردشگری وجود دارد، نظارت و ارزیابی مداوم، با تحلیلی نتایج اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی گردشگری و در صورت امکان، بازنگری در سیاست‌ها براساس نتایج پایش و نیز تعامل با دولت، جامعه محلی و بخش خصوصی و سازمان‌های مردم نهاد (سمن‌ها) برای بهبود فرآیندها به عنوان ذینفعان این حوزه خواهد بود.
در خاتمه با تأکید بر اینکه گردشگری به عنوان یکی از صنایع پیشرو و پویای جهان، نقش مهمی در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع ایفا می‌کند. اما آنچه که موفقیت و پایداری این صنعت را تضمین می‌کند، همکاری و مشارکت فعال جوامع محلی است. جوامع محلی به عنوان دارندگان اصلی منابع طبیعی، فرهنگی و انسانی، نقشی کلیدی در توسعه مقاصد گردشگری داشته و تأثیر مستقیمی بر تجربه گردشگران و پایداری صنعت گردشگری دارند.
از آنجایی‌که جوامع محلی به عنوان رکن اصلی توسعه گردشگری، نقش اساسی در موفقیت و پایداری این صنعت دارند، در صورتی که در فرآیند گردشگری مشارکت داشته باشند، می‌توان شاهد رشد پایدار، تبادل فرهنگی و بهبود شرایط اقتصادی بود. اما در صورت عدم پذیرش گردشگران می‌تواند پیامدهای منفی جدی برای مقاصد گردشگری و جامعه به همراه داشته باشد.
بدلیل اهمیت و نقش جوامع محلی در موفقیت و یا عدم موفقیت مقاصد گردشگری و همچنانکه در فوق به تأثیر مستقیمی که بر تجربه گردشگران و پایداری صنعت گردشگری دارند، در اینجا با توجه به ضرورت طرح موضوع با جزئیات بیشتر به برخی آن‌ها پرداخته می‌شود.
جوامع محلی به طور مستقیم با محیط زیست و فرهنگ بومی در ارتباط هستند، اگر این افراد در حفظ منابع همکاری می‌کنند، مقاصد گردشگری می‌توانند در بلند مدت پایداری خود را حفظ کنند. در غیر اینصورت تخریب منابع طبیعی، میراث فرهنگی و معنوی مقصد که اغلب از عوامل اصلی جذب گردشگران هستند، دچار فرسایش یا نابودی می‌شوند.
لذا با مشارکت جوامع محلی در برنامه‌های حفاظتی، مقاصد می‌توانند جاذبه‌های خود را برای نسل امروز مورد بهره‌برداری درست و برای نسل‌های آینده حفظ کنند. همچنین جوامع محلی می‌توانند با ارائه داستان‌ها، تاریخچه و دانش بومی، تجربه گردشگران را به عنوان محصول نهایی حاصل از سفر غنی‌تر کنند.
همچنین جوامع محلی خدمات اقامتی مانند اقامتگاه‌های بومگردی، راهنمای تور و بلدهای محلی غذاهای بومی و صنایع دستی را ارائه می‌دهند، که کیفیت این خدمات تأثیر مستقیمی بر تجربه گردشگران خواهد داشت، بنابراین آموزش و توانمندسازی آن‌ها برای ارائه خدمات بهتر موجب افزایش رضایت‌مندی در گردشگران می‌شود.
از منظر تعاملات فرهنگی هم، جوامع محلی را می‌توان تسهیل گران این حوزه قلمداد کرد. چرا که، گردشگری ابزاری برای تبادل فرهنگی بین گردشگران و جوامع محلی است، و این تعامل می‌تواند به درک بهتر فرهنگ‌ها منجر شده و تجارب ارزشمندی را برای هر دو طرف ایجاد کند.
مشارکت جوامع محلی، همچنین در سیاست‌گذاری‌ها و مدیریت گردشگری حائز اهمیت است، مشارکت آن‌ها باعث می‌شود که احساس مسولیت بیشتری در حفاظت از منابع و در نحوه رفتار و همکاری با گردشگران داشته و از بروز تعارضات و مخالفت‌ها جلوگیری می‌شود.
در زمینه، توزیع منافع اقتصادی به نفع جوامع محلی نیز باید اشاره کرد جوامع محلی که از گردشگری منابع مالی کسب کنند و حضور گردشگران موجب رونق کسب و کار اشتغال زایی و بهبود وضعیت اقتصادی و معیشت آن‌ها منجر شود، بیشتر به توسعه پایدار گردشگری علاقه‌مند خواهند شد.
به طور قطع، رفتار مثبت یا منفی جوامع محلی با گردشگران، تأثیر مستقیمی بر تجربه و تصمیم آن‌ها برای بازگشت و دیدار مجدد از مقصد خواهد داشت. بنابراین استقبال گرم و دوستانه باعث ایجاد تجربه‌ای مثبت و خاطره‌انگیز و به یاد ماندنی شده و همچنین رفتار مناسب جوامع محلی موجب می‌شود که گردشگران احساس امنیت و راحتی کنند که این به عنوان یکی از شاخصه‌های اصلی در توسعه گردشگری پایدار است.
از آنچه توصیف آن‌ها در بخش‌ها و زمینه‌های متعدد و مختلف بدان‌ها پرداخته شد، در نتیجه‌گیری، باید به این نکات اشاره کرد که ایجاد امکانات پایدار سفر در مقاصد گردشگری نیازمند تعامل و هماهنگی میان تمامی بخش‌های جامعه است. حفاظت از منابع طبیعی و فرهنگی، آموزش نیروی انسانی، بهره‌گیری از فناوری و مشارکت جوامع محلی، از مهمترین راهکارها برای رسیدن به این هدف هستند.
با اجرای این راهکارها می‌توان به توسعه‌ای پایدار در صنعت گردشگری دست یافت که ضمن حفظ منابع برای آیندگان، به افزایش رضایت گردشگران و منافع اقتصادی برای جوامع محلی منجر شود.
انتهای پیام/
نظر شما