​​​​​به گزارش میراث‌آریا، رضا امینی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در سومین نکوداشت زبان خارگی گفت: ایران، کشوری چندزبانه است و این چندزبانگی از چند هزار سال پیش در کشور ما وجود داشته، آنچنان که برخی از مهم‌ترین سنگ‌نوشته‌هایِ هخامنشی ما چندزبانه‌اند، و در ادبیات فارسی نیز نشانه‌های بسیاری از تسامح زبانی و رواج و پذیرش چندزبانگی است.

این زبان‌شناس تصریح‌ کرد: من در فضاهای مجازی، گاهی می‌بینم که می‌خواهند یک تضادی ایجاد بکنند بین زبان فارسی و زبان‌های بومی و محلی ما ... در حالی که بین زبان فارسی، به عنوان زبان رسمی و مشترک کشور ما، و زبان‌های مناطق مختلف کشور، یک رابطۀ انداوم‌وار وجود دارد. به این معنا که هر کدام این‌ها که تضعیف بشود، آن دیگری هم تضعیف می‌شود و این‌گونه نیست که ما فکر کنیم که اگر زبان‌های محلی ما از بین رفتند، زبان فارسی تقویت می‌شود، یا اگر زبان فارسی تضعیف شد، زبان‌های محلی ما تقویت می‌شود.

به گفته امینی، این زبان‌ها در درازای تاریخ در کنار هم به کار می‌رفته‌اند و هر کدام کارکرد خاص خود را داشته‌اند، و راه حفظ زبان‌های بومی و محلی ما هم ادامۀ همین رابطۀ اندام‌وار تاریخی است.
او با اشاره به گونه‌های زبانی گوناگونی که از چند خانوادۀ زبانی در کشور وجود دارد، بر لزوم پاسداری از تنوع زبانی کشور تأکید و تصریح‌ کرد: همان‌گونه که ما در پوشش، آب و هوا، شیوۀ زیست و ... در کشور تنوع داریم، از دید زبانی هم تنوع چشم‌گیری در ایران داریم.

امینی با بیان اینکه از حدود دو سدۀ پیش، جهان با سرعت فزاینده‌ای در حال هَم‌سان شدن با هم حرکت کرده که پیامد آن از دست رفتن تنوع در زمینه‌های مختلف بوده است اظهار کرد: از میان رفتن بسیاری از گونه‌های زبانی جهان هم در همین مسیر روی داده است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری افزود: اگر گفته می‌شود تنوع زبان باید پاس داشته شود به این دلیل است که هر زبانی جهان خاص خود را دارد، و در هر زبان تجربه‌هایی کُدگُذاری شده که در زبان‌های دیگر کُدگُذاری نشده است.

او اظهار کرد: «زبان خارگی» («هَدی خارگی») با زبان فارسی از یک ریشه است، با کُردی از یک ریشه است، با بلوچی از یک ریشه است، با لارکی از یک ریشه است، با تاتی از یک ریشه است، با تالشی از یک ریشه است، با تاجیکی از یک ریشه است، با پشتو از یک ریشه است؛ اما در «هَدی خارگی» تجربه‌هایی از زندگی انسان کُدگذاری شده که در فارسی کُدگُذاری نشده، در کُردی کُدگُذاری نشده است. به بیان دیگر، وقتی که «هَدی خارگی» از بین می‌رود، همۀ این تجربه‌های زیسته و انباشتی بخشی از بشر با آن از بین می‌رود؛ و به خاطر همین است که ما می‌گوییم باید «هَدی خارگی» حفظ بشود.

این زبان‌شناس در ادامه از میان رفتن پیشه و سنتِ صید مروارید را در جزیرۀ خارگ نمونه آورد که واژه‌های ویژۀ خود را داشت و اکنون با فراموش شدن آن پیشه و سنت، واژه‌های مربوط به آن نیز از میان رفته است و امروزه حتی گویشوران سالمندِ «هَدی خارگی» نیز همۀ آنها را به یاد ندارند.

امینی، پس از اشاره به این‌که با توجه به نشانه‌ها، «زبان خارگی» («هَدی خارگی») را باید زبانی به‌شدت درخطر دانست، خطاب به بانوان و کودکان حاضر در نکوداشتِ زبان خارگی و زبان مادری گفت:  بانوان گرامی، خانم‌های محترم، کودکان عزیز و ... اگر زبانتان را دوست دارید، اگر جزیرۀ خارگ را دوست دارید، که می‌دانم آنها را دوست دارید، هم زبانتان را دوست دارید و هم جزیرۀ خارگ را  به «هَدی خارگی» صحبت کنید، پیش کودکانتان به «هَدی خارگی» صحبت بکنید. من پژوهشگر هستم، کارم نوشتن است؛ اگر من پنجاه تا کتاب دربارۀ «هَدی خارگی» بنویسم، به اندازۀ این‌که یک مادر با بچه‌اش خارگی صحبت بکند به حفظ این زبان کمک نمی‌کند. ... بانوان گرامی اگر می‌خواهید «هَدی خارگی» زنده بماند، کار شماست، کار آقایان هم نیست.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در ادامه گفت: این‌که می‌گویند کسی که لهجه دارد بی‌کلاس است حرف بی‌خودی است، کما اینکه هر کسی که لهجه دارد ... یعنی یک سیستم پیچیدۀ زبانی را بیش‌تر می‌داند؛ و صاحب سرمایۀ بسیار بزرگی است.

او تصریح کرد: در زبان ترکی آذری عزیز ما یک ضرب‌المثلی وجود دارد که خوب است آن را در این‌جا بگویم: «بیر دیل بیلن بیر انسان دیر، ایکی دیل بیلن ایکی انسان دیر»، یعنی «وقتی یک زبان می‌دانی یک انسان هستی و وقتی دو زبان می‌دانی دو انسان هستی».

انتهای پیام/