میلاد عطایی، فعال رسانه ای استان کرمانشاه در یادداشتی نوشت: برخلاف سایر مناطق ایران، کردها در شب چهارشنبه سوری آتش روشن نمی‌کنند، بلکه در شب نوروز بر فراز بام‌ها و کوه‌های اطراف شهر و آبادی به آتش‌بازی می‌پردازند. روشن کردن آتش و رقص کردی «هه لپه رکی» از جشن‌های اصلی آغاز سال نو است که همراه با پوشیدن لباس‌های محلی رنگارنگ انجام می‌شود و مردم با شادی و پایکوبی این جشن را گرامی می‌دارند.

چند روز مانده به عید، مردم کردستان خانه‌های خود را تمیز می‌کنند و به استقبال نوروز می‌روند، خرید لباس نو، آجیل، شیرینی و سایر ملزومات عید از دیگر رسوم نوروز است.

کردها نیز مانند سایر ایرانیان، سفره هفت سین را با نمادهای مختلفی مانند سمنو، سبزی، سنجد، سماق، سیر، سرکه و سیب می‌آرایند، مردمان کرد در ایام نوروز با پوشیدن لباس‌های محلی به دیدن اقوام و دوستان می‌روند و عید را به هم تبریک می‌گویند.

در نوروز، افراد کوچک خانواده دست بزرگان را می‌بوسند و بزرگان به کودکان و جوانان عیدی می‌دهند، در نوروز برای عروس‌های نامزد شده یا دخترانی که به خانه شوهر رفته‌اند، خوانچه (هدیه) برده می‌شود. در روزهای پایانی سال، کودکان به در خانه‌ها می‌روند و با گفتن «هه لاوه ملاوه» (پسرتان داماد شود یا دخترتان عروس شود) هدیه می‌گیرند.

هه ته ری، مه ته ری، کودکان در روز نخست نوروز این رسم را اجرا می‌کنند. در روستاها، بزرگ‌ترها شال خود را از روزنه بام پایین می‌اندازند و می‌گویند «هه تهری، مه تهری، شتیکمان بو بخه نه بن چهپهری» (هدیه‌ای برایمان به پشت پرچین بیاورید).

در گذشته، همسایه‌ها و افراد خانواده شب را در خانه یکی از اهالی می‌گذراندند و نقال، نوروزنامه را نقالی می‌کرد.

جشن نوروز در میان کردها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و کردها در حفظ آداب و رسوم آن کوشاتر بوده‌اند.

میر نوروزی، یکی از آیین‌های نمایشی پس از تحویل سال نو است که در گذشته با تشریفات زیادی برگزار می‌شد و امروزه تنها در چند روستا اجرا می‌شود. در این رسم، مردم فردی را از میان خود انتخاب کرده و به او عنوان میر نوروزی می‌دهند. میرنوروزی یک نمایش طنز است که در آن فردی به عنوان حاکم شهر یا روستا انتخاب می‌شود و در ایام نوروز، مدیریت امور به او محول می‌گردد. میر نوروزی با حضور در کوی و برزن، مردم کوچه و بازار را به دلیل گرانی، بداخلاقی و غیره محکوم می‌کرد و جلاد نیز حکم صوری وی را اجرا می‌نمود. هدف اصلی میرنوروزی، فراهم کردن شادی، نشاط و سرگرمی برای مردم است.  دستورهای میر نوروزی نیز که بسیاری از آنها در جهت فراهم ساختن شادی و سرگرمی مردم است، به بهترین نحو اجرا می‌شود. اگرچه امروزه این مراسم به دست فراموشی سپرده شده، اما هنوز هم جایگاه خاصی در ذهن و خاطرات مردم منطقه کردستان دارد.

میرنوروزی حاکمی موقت بود که در ایام نوروز انتخاب می‌شد و قدرت اجرایی داشت، هرچند محدود و بیشتر جنبه طنز و انتقادی داشت، اما حاجی فیروز، شخصیتی است که به عنوان پیام‌آور نوروز و شادی‌آور در خیابان‌ها ظاهر می‌شود و هدفش آگاه کردن مردم از آمدن نوروز است. میرنوروزی لزوماً ظاهر خاصی ندارد و ممکن است یک فرد عادی باشد که به عنوان حاکم انتخاب شده است، در حالی که حاجی فیروز با چهره‌ای سیاه، لباس قرمز و کلاه کله قندی شناخته می‌شود.

میرنوروزی ریشه در آیین‌های کهن ایرانی دارد و با جشن‌های پادشاهی یک روزه مرتبط است، برخی منابع ریشه آن را در میان‌رودان باستان می‌دانند، در حالی که برخی معتقدند حاجی فیروز نمادی از بازگشت سیاوش است.

در نهایت، اگرچه هر دو شخصیت در ایجاد شادی و نشاط در ایام نوروز نقش دارند، اما میرنوروزی بیشتر جنبه‌ای نمایشی و انتقادی دارد، در حالی که حاجی فیروز بیشتر به عنوان یک نماد از شادی و فرارسیدن بهار شناخته می‌شود.

چرا میرنوروزی در برخی مناطق کردستان به فراموشی سپرده شده است؟

تحت تأثیر زندگی مدرن و دنیای پیرامون، مردم شهرها به تدریج این آیین‌ها را فراموش کرده‌اند، اگرچه برخی رسوم مانند «هه لپه رکی» هنوز مورد توجه کردها است، اما نگاه آیینی گذشته نسبت به آن کمتر شده و وجهه اصیل و شیوه اجرای آن در نوروز و دیگر مناسبت‌های تاریخی به دلایل مختلف در شرف فراموشی است.

امروزه مراسم میرنوروزی فقط در برخی از روستاهای منطقه منگور از توابع مهاباد برگزار می‌شود و حتی آیین‌هایی مانند نوروزخوانی، کوسه گردی، هه ته ری، مه ته ری و غیره نیز در برخی از روستاها اجرا می‌شوند و اهالی شهر تحت تأثیر زندگی مدرن و دنیای پیرامون خود به نوعی آن‌ها را فراموش کرده‌اند.

در فرهنگ کردی، خوانچه تازه عروس به مناسبت‌های مختلف به نوعروس تقدیم می‌شود. خانواده داماد برای نامزدش خوانچه می‌برند، معمولاً هدیه‌ای گران‌بها مانند پارچه یا طلا نیز برای عروس در این خوانچه قرار می‌دهند.

خوانچه تازه عروس در فرهنگ مردمان کرد همان عیدی تازه عروس است که به صورت ویزه و نمادین اجرا می‌شود، خوانچه تازه عروس برای عروس در اولین شب یلدایی که در منزل شوهر باشد توسط خانواده عروس آورده می‌شود و شامل تمامی لوازم و خوراکی‌های ویژه شب یلداست.

نوروز در میان کردها جشنی باستانی است که ریشه در تاریخ و فرهنگ این قوم دارد، این جشن نماد رهایی از سرما و سختی، آغاز گرما و آرامش، و همچنین نماد مبارزه بین خیر و شر و تاریکی و روشنایی است، نوروز در کردستان به دلیل حفظ آیین های کهن باستانی و تنوع رنگ و پوشش طبیعت و لباس های کردی، از ویژگی های خاصی برخوردار است، همچنین، نوروز در میان کردها هم یک جشن ملی و هم یک جشن آیینی است، در برخی از روستاهای کردستان، نوروز بر اساس رویش سبزه جشن گرفته می شود و زمان مشخصی ندارد.

انتهای پیام/