میراث‌آریا: ری؛ شهری در سایه خورشید ولایت، یکی از کهن‌ترین شهرهای جهان اسلام و ایران، با پیشینه‌ای به قدمت تاریخ، امروز نیز بر تارک تمدن ایرانی ـ اسلامی می‌درخشد. این شهر تاریخی که به روایتی مادر تهران امروزی است، در دل خود آستان مقدسی را جای داده که قرن‌هاست دل‌های عاشقان اهل‌بیت(ع) را از اطراف و اکناف ایران و حتی جهان اسلام به خود فرا می‌خواند: آستان حضرت عبدالعظیم حسنی.
حضرت عبدالعظیم حسنی؛ نسب، نقش و منزلت
حضرت عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن حسن بن زید بن حسن بن علی بن ابی‌طالب(ع)، از سادات حسنی و از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) است. او در عصر خلافت مأمون و متوکل عباسی می‌زیست و در دوران سخت خفقان، به نشر معارف اهل‌بیت(ع) پرداخت. هجرت او از مدینه به ری، هجرتی پرمعنا بود؛ هجرتی برای بقا و انتقال معارف شیعی در سرزمینی که بعدها به یکی از مراکز تشیع بدل شد.
از هجرت تا حرمت؛ آستانی بر فراز زمان
آرامگاه حضرت عبدالعظیم در ری، از سده سوم هجری تاکنون، همواره یکی از زیارتگاه‌های مهم شیعیان و علاقه‌مندان به اهل‌بیت(ع) بوده است. این آستان، در طول قرون مختلف، به همت، علما، هنرمندان و مردمان فرهنگ‌دوست، مرمت و توسعه یافته و به مجموعه‌ای باشکوه از معماری، هنر اسلامی و معنویت بدل شده است. حضور مضجع نورانی ایشان در ری، شهر را بدل به حریمی از حرمت و مرکز شعاع‌های فرهنگی و اجتماعی ساخته است.
میراث‌فرهنگی در آستان آسمانی
آستان حضرت عبدالعظیم، تنها یک مکان زیارتی نیست؛ بلکه خود به‌مثابه موزه‌ای زنده از هنر و معماری اسلامی است. از گنبد باشکوه طلایی و کاشی‌کاری‌های معرق گرفته تا کتیبه‌های نفیس خوشنویسی، همه و همه، نمایشگر اوج هنر ایرانی ـ اسلامی‌اند. وجود مدارس علمیه، کتابخانه‌ها و آثار مکتوب کهن نیز، جایگاه این آستان را در حافظه فرهنگی ایران تثبیت کرده است.
گردشگری مذهبی؛ فرصت مغفول در سایه معنویت
آستان حضرت عبدالعظیم، از مهم‌ترین قطب‌های گردشگری مذهبی ایران به‌شمار می‌رود. با وجود میلیون‌ها زائر در سال، هنوز ظرفیت‌های بسیاری در زمینه توسعه گردشگری مذهبی در این حرم مطهر مغفول مانده است. بهره‌گیری از تجربه شهرهای زیارتی جهان، مانند نجف، کربلا یا مشهد، می‌تواند الگویی برای ارتقای زیرساخت‌های گردشگری در شهرری باشد.
شهرری؛ گنجینه‌ای در دل تهران
شهرری، علاوه بر آستان مقدس، خود میراثی سترگ است. برج طغرل، چشمه‌علی، آتشکده‌های باستانی، تپه‌های تاریخی و ده‌ها اثر ثبت‌شده ملی، این شهر را به موزه‌ای زنده در دل کلان‌شهر تهران بدل کرده است. اما این ظرفیت‌ها نیازمند بازنگری در سیاست‌های توسعه شهری، توجه بیشتر به بافت تاریخی و اجرای طرح‌های مرمتی و احیایی است.
صنایع‌دستی؛ از نذورات تا نمادهای هنری
یکی از جلوه‌های کمتر دیده‌شده در آستان حضرت عبدالعظیم، حضور پررنگ صنایع‌دستی مذهبی است؛ از ضریح‌سازی و قلم‌زنی گرفته تا تذهیب، منبت و پارچه‌های نذری با خط و نگار اسلامی. این هنرها، افزون بر ارزش معنوی، می‌توانند در قالب بازارچه‌های صنایع‌دستی، بخشی از اقتصاد زیارتی شهرری را احیا کنند.
آستان حضرت عبدالعظیم؛ پیوند تاریخ، هویت و توسعه
جایگاه آستان حضرت عبدالعظیم در سپهر فرهنگی ایران، تنها به گذشته‌ای پرشکوه محدود نمی‌شود. این مکان می‌تواند به کانونی برای گفت‌وگوهای تمدنی، تقویت گردشگری دینی، گسترش دیپلماسی فرهنگی و حتی الهام‌بخش تولیدات هنری و رسانه‌ای بدل شود. بی‌تردید، تقویت این ظرفیت‌ها نیازمند عزم ملی، برنامه‌ریزی دقیق و رویکردی استراتژیک است.
از زیارت تا سیاست‌گذاری فرهنگی
وفات حضرت عبدالعظیم، تنها یک مناسبت تقویمی نیست؛ بلکه فرصتی برای اندیشه‌ورزی درباره پیوندهای تاریخی، معنوی، فرهنگی و توسعه‌ای در ایران معاصر است. این آستان مقدس، همچون نگینی درخشان، هم خاطره جمعی ملت را زنده نگه‌داشته و هم آینده‌ای روشن برای گردشگری فرهنگی ـ مذهبی ایران ترسیم می‌کند.
افق‌های پیش‌رو؛ ضرورت تدوین نقشه راه گردشگری مذهبی
در شرایطی که اقتصاد گردشگری به‌عنوان یکی از محرک‌های کلیدی توسعه ملی شناخته می‌شود، آستان حضرت عبدالعظیم و شهرری می‌توانند به‌عنوان پایلوت ملی گردشگری مذهبی مورد توجه قرار گیرند. تدوین نقشه راهی جامع، با مشارکت وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، شهرداری تهران، حوزه‌های علمیه و نهادهای فرهنگی، می‌تواند بسترساز تحولاتی بزرگ در این حوزه باشد.
دیپلماسی زیارت؛ از شهرری تا جهان اسلام
دیپلماسی فرهنگی در قالب «زیارت»، ابزار هوشمندانه‌ای برای تعامل تمدنی با جهان اسلام است. شهرری و آستان حضرت عبدالعظیم با هویت شیعی، عمق تاریخی و جایگاه معنوی خود، می‌توانند در قالب مقصدی برای زائران و اندیشمندان جهان اسلام، نقشی مؤثر در تقویت وحدت اسلامی و تبادل فرهنگی ایفا کنند.
ظرفیت‌های رسانه‌ای و هنری آستان
مضجع حضرت عبدالعظیم، به‌عنوان مکان الهام‌بخش فرهنگی و معنوی، بستری ممتاز برای تولید آثار هنری، مستندهای تاریخی، روایت‌های فرهنگی و حتی فیلم‌نامه‌های فاخر سینمایی است. نهادهای فرهنگی می‌توانند با شناسایی و حمایت از پروژه‌های هنری در این حوزه، بستری نوین برای روایت معنویت ایرانی ـ اسلامی فراهم آورد.
آستان در نگاه آینده‌پژوهانه
نگاه آینده‌پژوهانه به آستان حضرت عبدالعظیم، به‌معنای درک لایه‌های متنوع هویتی، کارکردی و تمدنی این مکان مقدس است. این نگاه، نه‌تنها باید میراث گذشته را پاس بدارد، بلکه با بهره‌گیری از فناوری، بازآفرینی دیجیتال و روایت تعاملی، تجربه‌ای نوین برای زائران و گردشگران رقم بزند.
بازگشت به خویشتن فرهنگی
زیارت حضرت عبدالعظیم، تنها حرکت به‌سوی آستانی مقدس نیست؛ بلکه بازگشت به ریشه‌های فرهنگی، تاریخی و هویتی ملت ایران است. در دنیای پرآشوب معاصر، این بازگشت می‌تواند معنای پایداری، هویت و بالندگی را دوباره تعریف کند.
اکنون زمان آن است که با نگاهی فراتر از زیارت، به آستان حضرت عبدالعظیم به‌مثابه پروژه‌ای تمدنی نگریسته شود؛ پروژه‌ای برای پیوند دوباره ایران امروز با میراث دیروز و فردای روشن فرهنگی.
انتهای پیام/
نظر شما