ابوالفضل آذری فعال رسانه‌ای در یادداشتی نوشت: واژه «نگارستان» در زبان فارسی به‌معنای جایگاه نگارگری و نقش‌ونگار است. هنگامی‌که این واژه به‌عنوان لقبی برای استان گلستان به‌کار می‌رود، از یک توصیف ادبی فراتر می‌رود و به تصویر زنده‌ای از اقلیم، اقوام، فرهنگ، طبیعت و تاریخ این سرزمین بدل می‌شود؛ سرزمینی که در آن، رنگ‌ها، آیین‌ها، چشم‌اندازها و فرهنگ‌ها همچون تابلویی زنده درهم‌تنیده‌اند.

گلستان در جغرافیای ایران، استانی است با وسعتی حدود ۲۰ هزار کیلومترمربع، اما تنوعی بی‌نظیر در اقلیم، قومیت، فرهنگ، پوشش گیاهی و زیست‌محیطی دارد که آن را در زمره کم‌نظیرترین استان‌های کشور قرار می‌دهد.

در بُعد اقلیمی، گلستان از نواحی کوهستانی البرز شرقی تا دشت‌های جلگه‌ای گرگان‌رود و کرانه‌های خزر گسترده شده است. همین گستره باعث شکل‌گیری آب‌وهوایی متنوع در فاصله‌ای کوتاه شده؛ جایی که می‌توان در یک روز از کوهپایه‌های برفی تا تالاب‌های گرم و مرطوب را تجربه کرد.

طبیعت گلستان مملو از جاذبه‌هایی‌ است که هرکدام به‌تنهایی می‌توانند یک اثر هنری در نگارخانه‌ای از چشم‌اندازها باشند: جنگل‌های هزاررنگ هیرکانی در پارک ملی گلستان، آبشارهای خروشان شیرآباد و کبودوال، تالاب‌های پررمزوراز آلماگل و آلاگل، کوه‌های سر به فلک کشیده جنوب استان و دشت‌های طلایی ترکمن‌صحرا.

تنوع قومی یکی دیگر از وجوه «نگارستانی» گلستان است؛ این استان به‌لحاظ تنوع قومی نیز از غنی‌ترین استان‌های کشور است که اقوامی مختلفی چون ترکمن، فارس، بلوچ، سیستانی، مازندرانی، قزاق، کرد، ترک، گیلک و...، هر یک با زبان، آیین، پوشاک، موسیقی و خوراک خاص خود، در کنار هم زندگی می‌کنند و این همزیستی مسالمت‌آمیز، گلستان را به تابلویی از رنگ‌های فرهنگی بدل کرده است.

تنوع فرهنگی گلستان تنها در آیین‌ها و لباس‌ها خلاصه نمی‌شود، این استان با پیشینه‌ای تاریخی درخشان، میزبان اندیشمندان، شاعران، حکما و عارفان بزرگی در تاریخ ایران بوده است. میراث مکتوب گلستان شامل ادبیاتی فاخر، حکمت‌های کهن، قصه‌های بومی و اشعار مردمی است که در کنار آثار معماری ارزشمندی چون گنبد قابوس، کاخ‌های قاجاری، مساجد و مدارس تاریخی، هویت فرهنگی آن را شکل می‌دهد. موسیقی سنتی اقوام، هنرهای آیینی، فعالیت انجمن‌های فرهنگی، کتابخانه‌ها، مراکز هنری، تماشاخانه‌ها و آموزشگاه‌های هنر نیز همگی جزو ارکان تنوع فرهنگی این استان هستند که آن را به یکی از غنی‌ترین حوزه‌های فرهنگی شمال ایران بدل کرده‌اند.

در حوزه صنایع‌دستی، گلستان نه‌تنها به‌لحاظ کیفیت، بلکه ازنظر کمّی نیز جایگاهی بی‌نظیر در کشور دارد. بیش از ۴۰ هزار هنرمند صنایع‌دستی در گلستان فعالیت می‌کنند که در بیش از ۸۰ رشته‌ مختلف مشغول‌اند؛ از این میان، ۳۵ رشته مختص و بومی گلستان است. جاجیم‌بافی، ابریشم‌بافی، سوزن‌دوزی بلوچ، پارچه‌بافی سنتی، چادرشب‌بافی، نمدمالی، حصیربافی، زیورآلات سنتی و ساخت سازهای بومی تنها بخشی از جلوه‌های این هنر مردمی است که در گلستان زندگی می‌کند.

موقعیت جغرافیایی گلستان، نه‌تنها آن را در تقاطع فرهنگی شرق، شمال و غرب کشور قرار داده، بلکه این استان را به یکی از مسیرهای اصلی زائران امام رضا (ع) تبدیل کرده است. سالانه حدود ۲۰ میلیون زائر از جاده‌های این استان به مشهد مقدس می‌روند. درعین‌حال، هم‌مرزی با کشور ترکمنستان و قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، زمینه تبادل فرهنگی و اقتصادی دیرینه‌ای را برای این استان رقم زده است.

روستاهای گلستان نیز بخش مهمی از هویت نگارستانی این استان‌اند. ییلاقات سرسبز جهان‌نما و شاهکوه در گرگان، دهنه زرین‌گل در علی‌آبادکتول، فارسیان در آزادشهر، ساسنگ و دوزین در مینودشت، و درازنو در کردکوی، نه‌تنها جلوه‌هایی بدیع از طبیعت‌اند، بلکه محل تبلور فرهنگ بومی، معماری سنتی و آداب‌ورسوم دیرینه نیز هستند. این روستاها با اقامتگاه‌های بوم‌گردی، صنایع‌دستی محلی و غذاهای اصیل، گردشگران را به قلب گلستان می‌برند.

میراث تاریخی گلستان نیز نشان از قدمت و اهمیت تمدنی آن دارد. آثار باستانی مانند میراث جهانی گنبدقابوس، دیوار بزرگ گرگان، شهر تاریخی استرآباد(گرگان)، تپه تاریخی بازگیر مینودشت، غار کیارام گالیکش، شهر باستانی جرجان،گورستان تاریخی خالد نبی، برج رادکان کردکوی، محوطه‌های تاریخی و پیش‌ازتاریخ تا قاجار، همگی لایه‌های تاریخی این نگارستان را شکل داده‌اند.

جنگل‌های گلستان که بخشی از میراث جهانی یونسکو (جنگل‌های هیرکانی) هستند، علاوه بر ارزش اکولوژیکی، ارزش گردشگری بالایی دارند. تنوع زیستی در این جنگل‌ها از گونه‌های کمیاب جانوری گرفته تا تنوع گیاهی چشم‌گیر، گلستان را به بهشت زیست‌محیطی بدل کرده است.

پارک ملی گلستان به‌عنوان نخستین پارک ملی ایران، نه‌تنها گنجینه‌ای طبیعی است، بلکه جزو ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره جهانی محسوب می‌شود. این پارک با بیش از ۱۳۵۰ گونه گیاهی و بیش از ۲۷۰ گونه جانوری ازجمله پلنگ ایرانی، مرال، شوکا، خرس قهوه‌ای و گربه وحشی، یکی از نمادهای تنوع زیستی کشور است.

گلستان همچنین یکی از قطب‌های کشاورزی کشور است؛ شالیزارهای سبز، باغ‌های میوه، مزارع پنبه و دانه‌های روغنی چون کلزا، همگی چشم‌اندازهایی خیره‌کننده به‌وجود آورده‌اند که زیبایی‌شان کمتر از تابلوهای نقاشی نیست.

حضور مذاهبی همچون اهل‌سنت و شیعه در کنار یکدیگر، نشان از ظرفیت بالای مدارا و همزیستی در این استان دارد. این همزیستی مسالمت‌آمیز نیز خود بخشی از هویت فرهنگی گلستان است.

زبان، گویش‌ها و ادبیات شفاهی اقوام در گلستان یکی از ظرفیت‌های کمترشناخته‌شده اما بسیار ارزشمند است. قصه‌گویی‌های ترکمنی، لالایی‌های مازندرانی، دوبیتی‌های سیستانی، ضرب‌المثل‌های فارسی و ترانه‌های محلی، گنجینه‌ای زنده از فرهنگ نامکتوب این استان است.

در حوزه گردشگری سلامت، گلستان با دارا بودن چشمه‌های آب‌گرم، مراکز درمانی مجهز و هوای پاک کوهستانی، در حال تبدیل‌شدن به یکی از مقاصد سلامت‌محور کشور است.

فرهنگ غذایی گلستان هم بخشی از این نگارخانه بی‌پایان است. از غذاهای معطر ترکمن‌صحرا چون چکدرمه گرفته تا خوراک‌های مازندرانی و دسرهای شیرین و محلی؛ تنوع مزه‌ها و رنگ‌ها، بازتابی است از تنوع جغرافیایی و فرهنگی این خطه.

موسیقی آیینی اقوام همراه با سازهای اصیل و آواهای محلی، روایتی شنیداری از رنگ و فرهنگ در این استان است. در کنار تمام این ویژگی‌ها، گلستان دارای دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، انجمن‌های فرهنگی و هنری فعالی است که چرخ تولید علم، فرهنگ و گردشگری را در این استان به حرکت درآورده‌اند.

گلستان، تنها یک جغرافیا نیست، تابلویی زنده از نقش‌های پررنگ طبیعت، فرهنگ و تاریخ است. در هر گوشه‌اش، رنگی از زندگی جاری است، از آبیِ دریا تا سبزیِ جنگل، از سرخِ آفتابگردان‌های دشت تا طلاییِ گندم‌زارهایش، از سفیدِ برف شاهکوه تا رنگارنگی لباس‌های اقوامش. این‌جا، هر رنگ، صدایی دارد؛ صدای موسیقی، صدای زبان‌های گوناگون و صدای اصیل فرهنگ ایرانی.

نگارستان ایران، نه‌فقط لقبی برای گلستان، بلکه روایتی است از همه آنچه ایران باید باشد: زیبا، رنگارنگ، باصلابت، فرهنگی و زنده.

انتهای پیام/