آنچه در این میان باید به آن توجه کرد، نوع نگاه امروزی توسعه و بخصوص توسعه پایدار به مؤلفه‌های توسعه با تأکید بر توان‌های محیطی در نواحی روستایی است. توسعه امروز طبق آنچه اندیشمندان بر آن اتفاق‌نظر دارند، خواستنی و دست‌یافتنی است، نه نسخه‌ای تجویزی از سوی دیگری. لذا ضروری است بر پایه تجارب دیگر کشورهای توسعه‌یافته یک دیدگاه علمی با رویکرد همه سونگر با تأکید بر جنبه‌های توسعهٔ پایدار تعریف و تدوین شود، تا با کاربری آن و حرکت در چارچوب‌های نظری و تجربه‌های عملی آن، پاسخگوی مسائل و نیازهای توسعه متوازن و دستیابی به توسعهٔ پایدار روستایی باشد. به این منظور امروزه برای کمک به حفظ و احیای ساختار اجتماعی و اقتصادی، فرهنگی و زیست‌محیطی، نیاز به برنامه‌ریزی و تفکر عاقلانه است. در نظام ساختار مدیریتی همواره باید به این نکته توجه کر که در مدیریت یک سیستم باید از توان و نیروی خود سیستم و عناصر پیوسته آن بهره‌برداری کرد. در این راستا چنانچه روستا را به‌عنوان یک سیستم پویا در نظر بگیریم، عناصر طبیعی و انسانی آن می‌تواند زمینه را برای بهبود ساختار کلی آن فراهم نماید. اما آنچه در این محاسبات می‌تواند اثربخش باشد، توان‌های سرزمینی است. با توجه به وضعیت مناطق روستایی و لزوم توسعه روستایی به شکل پایدار، گردشگری روستایی به‌عنوان یکی از گونه‌های گردشگری مطبوع به سبب عواملی چون افزایش اوقات فراغت و خستگی از زندگی شهری، می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای متنوع ساختن اقتصاد روستایی و توسعهٔ پایدار روستایی باشد. نواحی روستایی استان گیلان به‌دلیل شرایط اقلیمی مناسب، تنوع جغرافیایی و برخورداری از جاذبه‌های اکوتوریستی و سابقه تاریخی و فرهنگی، ویژگی‌های محلی و جاذبه‌های سنتی به‌طور بالقوه جاذب گردشگران زیادی بوده و قابلیت توسعه گردشگری روستایی رادارند. لذا بر پایهٔ پژوهش‌ها و سندهای توسعه استان گیلان، یکی از اصلی‌ترین راهبردهای تنوع‌بخشی به فعالیت‌های اقتصادی اجتماعی در روستاها با تأکید بر استفاده از قابلیت‌های گردشگری است یا به تعبیری می‌توان با توجه به فعالیت اصلی در روستاها ازگردشگری‌روستایی به‌عنوان یکی از راهبردهای اساسی در توسعه روستایی بهره جست. تحقق اهداف سیاست توسعه گردشگری در مناطق روستایی گیلان مستلزم اقدمتی چند است که ارتقاء کیفیت محیطی برای رضایت‌مندی ساکنان محلی و گردشگران وبهبودزیرساخت‌های گردشگری ازجمله یکی از مهم‌ترین این اقدامات به شمار می‌رود. ارتقاء کیفیت محیطی روستاهای گردشگری مستلزم شناخت و سنجش کیفیت محیطی روستاست. ازآنجاکه مقصدهای مختلف گردشگری در جذب گردشگران در فضایی رقابتی قرار دارند، بهبود شاخص‌های مؤثر در جلب نظر گردشگران اهمیت بسزایی دارد. بخش عمده این شاخص‌ها مربوط به جلب نظر و ایجاد رضایت‌مندی گردشگران، معطوف به کیفیت محیط و ویژگی‌های مقصد گردشگری است. همچنین در اجرای برنامه‌های توسعه گردشگری در مراحل مختلف همچون انتخاب محل، ایجاد امکانات دسترسی، احداث تأسیسات همگی با محیط در ارتباط‌اند و توجه به ابعاد محیطی ضرورتی ست که باید موردتوجه قرار گیرد.
کیفیت محیط در ارتباط با توسعه گردشگری مقصدهای روستایی را می‌توان برآیند نیروی (مؤلفه‌های) زیر دانست:
- مؤلفه کیفیت عملکردی: بر اساس این مؤلفه در گردشگری، بر مواردی مانند تنوع فعالیت‌های روستایی، برخورداری از کارکرد تفریحی، کیفیت دسترسی‌ها، کیفیت خدمات عمومی و زیرساخت‌های گردشگری تأکید می‌شود.
- مؤلفه کیفیت تجربی‌زیباشناختی: درزمینه گردشگری روستایی متغیرهایی مانند کیفیت عینی محیط، کیفیت چشم‌اندازها و برخورداری از جاذبه خاص، آداب و روسوم روستایی، زیبایی کالبدی، وجود فضاهای سبز اهمیت دارد.
- مؤلفه کیفیت زیست‌محیطی: در این زمین می‌توان از متغیرهایی مانند عدم آلودگی‌های محیطی روستا، آب‌وهوای محلی مطلوب، تنوع زیستی (گیاهی-جانوری)، مدیریت دفع زباله و پسماند و تنوع کشاورزی نام برد.
- مؤلفه معنایی: در مقاصد گردشگری به وجود ارزش‌های نمادین فرهنگی و تاریخی، کیفیت مهمان‌نوازی، احساس امنیت، هیجان‌انگیزی، دلپذیری و آرامش مکانی، خاطره ذهنی مثبت از روستا می‌توان اشاره کرد.
بنابراین در زمین جذب گردشگری به مقصدهای روستایی و افزایش توان رقابت‌پذیری مکانی مقاصد گردشگر، توجه به هر چهار مؤلفه کیفت محیطی در روستاها، به‌عنوان عامل مؤثر در جذب گردشگر، بسیار حیاتی است. همه عوامل یادشده، در نوع ادراک گردشگران از مقصدها روستایی و عناصر محیط موجود در آن اثرگذارند و سبب شکل‌گیری تصویر ذهنی نهایی گردشگران از مقصدهای روستایی می‌شوند. تصویر ذهنی به وجود آمده الگوی رفتاری و ذهنی گردشگران را درباره مقصدها هدایت می‌کند. در تصویر ذهنی مثبت، الگوی رفتاری گردشگران، بازگشت به مکان روستا و معرفی آن به نزدیکان و آشنایان است که در تصویر ذهنی منفی، عکس این حالت شکل می‌گیرد.
با توجه به مفاهیم ذکرشده فوق می‌توان اذعان داشت که رابطه بین گردشگری و ارتقای کیفیت محیط رابطه‌ای دوسویه است و گردشگری می‌تواند به بهبود کیفیت محیط‌زیست منطقه کمک کند.
درمجموع با توجه به موارد مطرح‌شده، پیشنهادهایی که در زیر به آن‌ها اشاره‌شده است، می‌تواند مسئولان، برنامه‌ریزان اجرایی و سایر ذینفعان گردشگری را در ایجاد روستاهای گردشگری باکیفیت محیطی پویاتر و پایدارتر و البته رونق بیشتر گردشگری روستایی یاری رساند.
پیشنهاد‌ها
-تلاش برای حفظ هویت و نگهداری ارزش‌های بومی روستا با بهره‌گیری از جشنواره‌های بومی و محلی
-برنامه‌ریزی برای رعایت اصول زیبایی بصری در روستاها و جلوگیری از ساخت‌وسازهای ناسازگار با بافت و کارکرد روستاها
-ایجاد و توسعه کمیت و کیفیت امکانات و خدمات در روستاها با توجه به گردشگر پذیر بودن آن‌ها
-تدوین قوانین و مقررات متناسب با حفاظت و بهبود کیفیت محیط روستاها از جنبه‌های مختلف
-ایجاد حس مسئولیت در برابر کیفیت محیط روستاها بین ساکنان و گردشگران و نهایتاً احداث و توسعه امکانات و تسهیلات تفریحی مناسب برای گردشگران روزانه (بخش عمده‌ای از گردشگران در روستاهای استان گیلان گردشگران روزانه هستند)
-مرمت و احیای بناهای سنتی روستایی جهت احداث اماکن اقامتی و پذیرایی به سبک معماری سنتی روستا
-بهبود کیفیت دسترسی به روستاها چه برای آسایش ساکنان محلی و چه برای رونق فعالیت‌های گردشگری
* دکترای برنامه‌ریزی روستایی
انتهای پیام/
