هم‌زمان با حلول ماه رمضان، در چهار گوشه ایران‌زمین آئین و مراسم ویژه این ماه گرامی برگزار می‌شود؛ در این میان استان خوزستان باتوجه به دربرگیری قومیت‌های مختلف و متعدد، شاهد آداب و رسوم خاصی است که هر یک به نوبه خود سعی در گرامیداشت آن دارند. مردم عرب خوزستان نیز در اغلب شهرهای استان سعی در زنده نگه داشتن سنت‌های آبا و اجدادیشان دارند.

گرگیعان یا قرقیعان نام یک آیین سنتی رایج میان عرب‌های خوزستان، استان هرمزگان، عراق، بحرین، کویت، و شرق عربستان (احساء و قطیف) و امارات متحده عربی است. این آئین و جشن که به عنوان یکی از مواریث معنوی و ارزشمند استان ولایی خوزستان در شهریور سال 1395 به ثبت ملی رسیده است، ریشه‌ای تاریخی دارد و در نیمهٔ ماه رمضان در مناطق عرب‌نشین توسط کودکان اجرا می‌شود.

آیین گرگیعان با جمع شدن کودکان در یک محوطه باز در محله یکی دو ساعت بعد از افطار با هدف مراجعه به تک تک خانه‌های آن محله به صورت نمادین و طلب طول عمر و رزق و روزی برای صاحبخانه انجام می‌شود.

این مراسم که در کشور کویت هم بصورت ویژه‎ای برگزار می‌شود، با ترانه به خصوصی همراه است که در همه مناطق جنوب کشور، عراق و کویت تقریبا یکسان است؛ در این آئین، صاحبخانه در مقام تشکر از کودکان که به درب خانه آمده‌اند با اهدای نقل و شکلات و کشمش از آن‌ها قدردانی می‌کند.

در زمان‌های قدیم، کودکان به همراه لباس‌های خاصی که برای این مراسم آماده می‌کردند یک کیسه کوچک برای ذخیره کردن هدیه‌ها می‌دوختند. همچنین برای اطلاع صاحبخانه از حضور کودکان در پشت درب، دوقلوه سنگ توسط کودکان تهیه می‌شد که با بهم کوبیدن آن‌ها صاحبخانه را آگاه می‌کردند.

ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻮﺩﮐﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﺳته‌ﺟﻤﻌﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﯿﺪﯼ ﺑﻪ ﮐﻮﭼﻪﻫﺎ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ، ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﮕﻮﯾﺪ: «ﮔﺮﮔﯿﻌﺎﻥ ﻭ ﮔﺮﮔﯿﻌﺎﻥ» ﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﺩﻭﻡ ﺟﻮﺍﺏ ﺩﻫﺪ «ﺍﻟﻠﻪ ﯾﻌﻄﯿﮑﻢ ﺭﺿﻌﺎن؛ ﺧﺪﺍ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﭽﻪ ﺩﻫﺪ» ﯾﺎ ﺍﯾنﮐﻪ « ﮔﺮﮔﯿﻌﺎﻥ ﻭ ﮔﺮﮔﯿﻌﺎﻥ؛ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﯾﺨﻠﯽ ﺍﻭﻟﯿﺪﮐﻢ؛ ﺧﺪﺍ ﭘﺴﺮﮐﻮﭼﻮﻟﻮﯾﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺭﺩ». ﺍﯾﻦ ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﺩﺧﺘﺮ ﻭ ﭘﺴﺮ ﻧﯿﺰ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﻮﺩ. ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺍﺳﻢ، ﺍﻫﺎﻟﯽ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﭽﻪﻫﺎ ﮐﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺳﺒﺪی ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﺑﺎﺳﻮﺭک (ﺑﺎﺩاﻡ)، ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﻭ ﻋﯿﺪﯼ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ و ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺗﺎ ﭘﺎﺳﯽ ﺍﺯ ﺷﺐ ﻧﯿﻤﻪٔ ﻣﺎﻩ ﺭﻣﻀﺎﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ.

برای ریشه این مراسم روایات مختلفی ذکر شده اما برجسته‌ترین آن، به مناسبت میلاد امام دوم شیعیان ذکر شده ‌است. این آیین هر سال در بسیاری از شهرهای خوزستان برگزار می‌شود اما به صورت رسمی تاکنون دوبار با همکاری اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خوزستان در بخش جنبی نمایشگاه قرآن در موزه هنرهای معاصر اهواز به صورت نمادین برگزار که با استقبال پرشور کودکان و علاقه‌مندان مواجه شد.

* گزارش از جواد خراسانی کارشناس روابط عمومی اداره‌‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان

انتهای پیام/