یکی از نکات جالب در دال پلان قدرت نمایی افراد در پرتاب و نشانه‌گذاری سنگ است؛ بحث و جدل‌های طرفین در خصوص فاصله دال‌ها با هم یا فاصله افراد برای پرتاب سنگ نیز به بازی جذابیت خاصی می‌بخشد، همچنین تمرکز افراد برای ضربه زدن به دال‌ها در جای خود تماشایی است.

از دیگر مواردی که دال پلان را به یک بازی پرطرفدار تبدیل کرده گروهی بودن آن است که نشان از تمایل به کارهای گروهی میان افراد در سنین مختلف است. مردم لرستان با انجام این بازی سنتی، به نوعی توانایی خود را در نشانه‌گیری به معرض نمایش می‌گذارند.

دال پلان را می‌توان هم به صورت انفرادی و هم به صورت تیمی برگزار کرد. در حالت تیمی حداکثر بازیکنان پنج نفر است که سه نفر آنها بازیکنان اصلی و دو نفر دیگر ذخیره خواهند بود. با شروع بازی، هر کدام از بازیکنان می‌توانند یک قطعه سنگ را به طرف سه دال حریف بزنند. به گونه‌ای که دال کاملاً سرنگون شود. بازیکنان می‌توانند به ازای هر دالی که می‌اندازند، یک سنگ جایزه بگیرند و همان لحظه پرتاب کنند. ممکن است یک بازیکن با یک پرتاب، دو سه دال حریف را همزمان سرنگون کند. چنانچه بازیکنی با یک پرتاب دو سنگ را بیندازد، دو پرتاب جایزه می‌گیرد. بهتر است اطراف زمین بازی دال پلان با طناب محصور شود تا هنگام انجام بازی، تماشاگران آسیب نبینند.

نحوه امتیازدهی در دال پلان حداقل امتیاز برای اتمام یک مسابقه دال پلان، نُه امتیاز است. برای کسب این امتیاز باید حداقل سه دور و حداکثر 9 دور بازی شود. برای مثال اگر تیم الف، سه دال تیم الف را بیندازد ولی هیچ‌یک از دال‌های خودش سرنگون نشده باشد، بازی در دور اول سه صفر می‌شود و بازی در دورهای بعد ادامه پیدا می‌کند تا یک تیم به امتیاز نُه برسد.

نحوه چیدن دال‌ها و فواصل: هر تیم دارای سه دال است که باید آنها را دقیقاً در راستای دال‌های حریف و در خط مستقیم و با فاصله یک و نیم متر از یکدیگر به صورت ستونی پشت سر همدیگر بکارد. فاصله اولین دال هر تیم با تیم مقابل باید بسته به رده سنی بازیکنان، بین ده تا شانزده متر باشد.

هر دسته در جایی که ایستاده‌اند سه عدد سنگ به‌عنوان هدف که هر یک تقریبا بطول ۲۵ و بعرض ۱۵ سانتی متر است طوری در محل خود (روبروی دسته مقابل) پشت سر هم قرار می‌دهند که فاصله سنگ‌ها یک متر باشد و این سنگ‌ها را به‌صورت عمودی در یک خط مستقیم در زمین فرو می‌کنند که راست بایستد. بنابراین اکنون هر دسته سه عدد سنگ خود را که به آن، دال(DAL) یا هدف می‌گویند، در کنار خود و روبروی سه دالِ دسته مقابل قرار داده‌اند که حدودا بفاصلۀ ۱۰ الی ۲۰ متر دورتر از آنها و روبرویشان ایستاده‌اند.

قوانین بازی دال پلان

هر دسته که زودتر دال‌ها (هدف‌ها) را در زمین فرو کرده باشند برای اینکه دسته مقابل را با خبر کرده باشند، تا شروع بازی را نصیب خود کنند می‌گویند:

"دال ادسم گایل بستم" dal _ e _ dasem gayel bastem یعنی (هدف در دستم گاوها را بستم).

اکنون دسته‌ای که بازی را شروع می‌کند باید هر نفر یک سنگ که به وزن و اندازه توانایی جسمی او است به طرف دال‌های دسته مقابل پرتاب کند. البته اندازه سنگی را که به طرف دال‌ها پرتاب می‌کنند اختیاری است اما معمولاً  این سنگ‌ها را به اندازه دو مشت و به شکل کروی یا بیضی انتخاب کرده و بسوی هدف‌ها پرتاب می‌کنند.

بعضی مواقع ممکن است یکی از دسته‌ها یک‌نفر کم داشته باشند، که در این صورت دسته مذکور حق دارد یک سنگ اضافه پرتاب کند. در هر صورت دسته‌ای که افرادش سنگ‌ها را پرتاب کرده باشند کنار می‌کشند تا افراد دسته مقابل به‌طرف دال‌های آنان سنگ پرتاب کنند.

هر دسته اگر یک‌دور کامل یا یک‌دور غیرکامل که شرح داده خواهد شد، هر سه دال دسته مقابل را بیاندازد، برنده بازی خواهد شد. یک‌دور کامل بنا بر قرار داد اولیه معمولاً شامل پنج مَرَه (marra) یا همان، پنج دور بازی، که یک دور کامل است، است و به این صورت است که اگر دسته‌ای بتواند با پرتاب سنگ در یک‌دور بازی هر سه دال دسته مقابل را بیاندازد و دسته مقابل با پرتاب سنگ نتوانسته باشد حتی یک دال از آنها را بیاندازد، این خود یک «مره» (یک‌دور بازی) حساب می‌شود و اگر پنج بار هر سه دال دسته مقابل را به همین صورت بیاندازند پنج «مره» محسوب می‌شود که همان یک‌دور کامل است و این دسته برنده بازی است.

حال ممکن است دسته مذکور با دور غیر کامل برندۀ این بازی شوند که آن عبارت است از ۱۰ تیل (til) که همان نیم یا نصف است. بنابراین هر «مره» دو برابر «تیل» است. برنده شدن در ۱۰ تیل به این‌صورت است که اگر دسته‌ای هر سه دال حریف مقابل را انداخته باشد و حریف مقابل هم یک یا دو دال از سه دال دسته مذکور را بیاندازند این دسته، برنده یک تیل هستند. و اگر به همین صورت بازی ادامه پیدا کند بعد از برنده شدن ۱۰ تیل بازی را برده‌اند.

بیشتر مواقع ممکن است دسته‌ای با چند مره و چند تیل بازی را ببرد، به این صورت که مثلا با ۲ مره و ۶ تیل، یا ۳ مره و ۴ تیل، یا ۴ مره و ۲ تیل بازی را ببرند. در هر صورت اگر یک مره تمام شود جای دو دسته عوض نمی‌شود اما اگر یک‌دور بازی با یک تیل تمام شود هر دو دسته محل خود را با یکدیگر عوض می‌کنند.

در این بازی اگر یک نفر از دسته‌ها با پرتاب سنگ یک دال از حریف مقابل را بیاندازد در همان یک‌دور باید یک سنگ اضافه به‌عنوان جایزه پرتاب کند. و اگر دو دال از حریف مقابل انداخته باشد در همان دور می‌تواند دو سنگ دیگر پرتاب کند.

اگر یک‌نفر از دسته‌ای به تنهایی و با بردن جایزه پرتاب سنگ هر سه دال حریف مقابل را بیاندازد و حتی یک دال از دسته خودش افتاده نباشد، به یاران آن یک‌نفر می‌گویند شما مرده‌اید به این معنا که در دور بعدی حق ندارید سنگی پرتاب کنید. پس در دور بعدی آن یک‌نفر مقابل دسته حریف قرار می‌گیرد و باید در این دور با پرتاب سنگ و انداختن دال‌های حریف، یاران خود را زنده کند که در این‌صورت اگر یکی دو دال را انداخته باشد یاران او هم می‌توانند به طرف دال حریف مقابل سنگ پرتاب کنند. 

تقویت مهارت‌ها در این بازی

 - نشانه ‎گیری

 - هماهنگی چشم و دست

 - قدرت دست

 - تعامل گروهی

مشاهده چنین صحنه‌هایی در دامان طبیعت انسان را به وجد می‌آورد و شاید افراد تنها چند ساعتی در دنیای ماشینی امروز احساس زنده بودن داشته باشند. به نظر می‌رسد احیای بازی‌های بومی و محلی مانند دال پلان می‌تواند علاوه برایجاد سرگرمی و گذراندن اوقات فراغت بستری برای معرفی این بازی‌ها در سطح ملی و حتی جهانی باشد.

انتهای پیام/