آغاز به کار همایش
این همایش هم‌زمان با هفته میراث‌فرهنگی در تاریخ‌های ۲۹ و ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ به منظور پاسداشت این هفته، با همکاری پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری کشور، انجمن علمی باستان‌شناسی ایران و اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان بوشهر با حضور شماری از باستان‌شناسان و پژوهشگران حوزه خلیج‌فارس با پیام دکتر علی دارابی قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی کشور در سالن همایش‌های هتل نخل کنگان آغاز به کار کرد.
مروری بر ماهیت میراث‌فرهنگی، جایگاه و اهمیت آن
در ابتدای همایش شیخ موسی احمدی نماینده مردم کنگان، دیر، جم و عسلویه میراث‌فرهنگی را چیزی فراتر از آثاری با ماهیت مشهود دانست و گفت میراث‌فرهنگی نماد عمق تمدن و پشتکار یک ملت است.
شیخ موسی احمدی سیراف را بندری با نماد مدنیت ارزیابی کرد که در کوچه پس کوچه‌های این بندر فرهنگ و تاریخ قابل رویت است.
بندری که پر رونق‌ترین بندر کشور بوده و روابط زیادی با مردم روم و یونان در اروپا، ماداگاسکار در آفریقا و کانتون چین در آسیا داشته و در زمان تجارت جاده ابریشم این بندر نقش به‌سزایی در تجارت بین‌الملل داشته و مرکز مهم تجارت دریایی بوده است.
آغاز روایتگری خلیج‌فارس
این همایش که با محوریت روایتگری خلیج‌فارس بر اساس یافته‌های باستان‌شناسی برگزار شده بود باستان‌شناسان فعال در این حوزه با اشاره به سواحل، کریدورهای راهبردی، کاوش‌ها، نقش پایگاه‌ها، دوران مختلف تاریخی، تولیدات فرهنگی و هنری، پژوهش‌های باستان‌شناسی، نویافته‌های تاریخی، مسیرهای تجاری و بررسی تغییرات اقلیمی به تشریح تاریخ خلیج‌فارس پرداختند.
سواحل و بنادر خلیج فارس
در این زمینه مرتضی خانی‌پور عضو انجمن علمی باستان‌شناسی ایران گسترش فرهنگ‌های فارس را در حوزه جنوبی خلیج‌فارس بررسی کرد و علیرضا سرداری از پژوهشکده باستان‌شناسی کشور، به ارائه مطالب خود در خصوص استقرار سواحل جنوبی خلیج‌فارس در پیش از تاریخ با استناد به فرهنگ عبید در هزاره‌های ششم و پنجم پیش از میلاد پرداخت و در کنار این موضوع مصطفی ده‌پهلوان با اشاره به آسیب‌های موجود بر ضرورت مرور بر کاوش‌های ناتمام گورستان شغاب در سواحل خلیج‌فارس تاکید کرد.
خلیج‌فارس شاهرگ حیاتی ایران
خلیج همیشه فارس یک شاهرگ حیاتی ارزشمند از ابتدای پیداش تاکنون برای ایران بوده که در همایش ملی فرهنگ و تمدن خلیج‌فارس، شادی کلانتر دانشجوی دکترای باستان‌شناسی از دانشگاه ایتالیا، مسیرهای تجارت دریایی در غرب اقیانوس هند در قرن بیست میلادی را مورد مطالعه موردی در خصوص مسیرهای طی شده توسط دریانوردان بندر کنگ قرار داد و مکمل این مطالب ارائه گزارش مهدی مرتضوی از گروه باستان‌شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان بود که با اشاره به خلیج‌فارس و دریای مکران، کریدورهای راهبردی در توسعه اقتصاد تجاری ایران به برجسته‌سازی این موضوع کمک کرد و تحقیقات باستان‌شناسی سیراف و جایگاه آن در مطالعات باستان‌شناسی خلیج‌فارس توسط محمداسماعیل اسماعیلی‌جلودار از گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران تکمیل کننده این بخش بود.
کرانه و پس‌کرانه خلیج‌فارس
نویافته‌های هخامنشی در پس کرانه خلیج‌فارس و ارزیابی یک پرسش که آیا کاخ سنگ سیاه بنایی منفرد در یک پردیس سلطنتی بوده، توسط احسان احمدنیا باستان‌شناس دانشگاه تهران و نصرالله ابراهیمی باستان‌شناس دانشگاه تهران، بررسی تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های بشری بر تخریب سایت‌های باستانی نواحی ساحلی خلیج‌فارس با ارائه گزارش مجید پورکرمان از پژوهشگاه اقیانوس و علوم جوی، تحقیقات موضوعی کوشک‌های هخامنشی از فرات تا خلیج‌فارس با کوشش لیلا مکوندی از گروه باستان‌شناسی دانشگاه کاشان، پژوهش‌های مطالعاتی و باستان‌شناسی قلعه لشتان در استان هرمزگان توسط کاظم امیدی باستان‌شناس دانشگاه تهران، تفسیر تاریخ بندر تیس در ساحل مکران از منظر باستان‌شناسی از مجتبی سعادتیان باستان‌شناس سیستان و بلوچستان، اهمیت محوطه هزاره پنجمی تهماچی برای پژوهش‌های باستان‌شناسی پیش از تاریخ در کرانه‌های خلیج‌فارس توسط عباس مقدم از پژوهشگاه باستان‌شناسی کشور، بررسی جایگاه و نقش بندر تاریخی نجیرم در خلیج‌فارس از منظر باستان‌شناسی و متون تاریخی که توسط سیدمهدی کوهپر از دانشگاه تربیت مدرس و سید مهدی آذریان از پایگاه ملی میراث‌فرهنگی سیراف، و توضیحات ارائه شده در خصوص استقرار پارینه‌سنگی شمال خلیج‌فارس و دریای عمان توسط سپهر زارعی از استان هرمزگان، همه و همه اهمیت وجود این پهنه آبی را در تاریخ برای ما روشن می‌سازد.
نقش پایگاه‌ها در معرفی خلیج‌فارس
با توضیحات ارائه شده محسن جاوری از گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران در خصوص صدور تولیدات فرهنگی و هنری ایران به بندر قلهات عمان بر اساس شواهد باستان‌شناختی این موضوع را روشن می‌کند که پایگاه‌های میراث‌فرهنگی می‌توانند نقش به‌سزایی در برجسته‌سازی تاریخ خلیج‌فارس داشته باشند و در همین راستا جواد حسین‌زاده ساداتی از گروه باستان‌شناسی دانشگاه کاشان با پرداختن به موضوع نقش پایگاه‌ها در مدیریت و توسعه میراث باستان شناختی خلیج‌فارس به تشریح این موضوع کمک کرد.
اهداف برگزاری
این همایش صرفا با هدف ارائه دستاورد، تحلیل و تفسیرهای باستان‌شناختی از طرف باستان‌شناسان به جامعه محلی، ملی و بین‌المللی برگزار شد که تلاش خواهد شد که ادامه‌دار باشد.
دستاورد همایش
یکی از مهمترین دستاوردهای این همایش، هم‌افزایی و هم‌فکری باستان‌شناسان بود که موجب تقویت و افزایش آگاهی علاقه‌مندان به این حوزه بود.
نتیجه‌گیری
شواهد باستان‌شناسی ارائه شده در همایش ملی فرهنگ و تمدن خلیج‌فارس ما را به این نتیجه می‌رساند که این یافته‌های باستان‌شناسی بیانگر این واقعیت است که کرانه و پس کرانه خلیج‌فارس از زمان پیدایش، از قدیم پایه‌گذار زندگی جوامع بشری بوده و در حال حاضر هم که مراکز تمدنی توسعه یافته را در خود دارد نقشی پر رنگ در دنیای تجارت و اقتصاد ایفا می‌کند.
انتهای پیام/
