سوتدی‌پلو یا شیرپلو یکی از پلوهای سنتی شهرستان نمین است که بیشتر برای ایام عید و به عنوان غذای نذری آماده می‌شود، البته این غذا معمولا به همراه ماهی دودی سرو شده و به تنهایی استفاده نمی‌شود و اغلب به همراه این غذا، اردبیلی‌ها آش دوغ را هم درست می‌کنند.
سوتدی پلو از جمله غذاهای سنتی اردبیل و نمین است که خوشبختانه همچنان توسط مردم مناطق مختلف استان اردبیل طبخ می‌شود ولی امروزه پخت این غذا به سان سابق زیاد رایج و متداول نیست و گرایش جوان‌ها به فست‌فودها سبب کم‌رنگ شدن مصرف این غذای سنتی شده است.
این غذا بسیار مقوی و پرکالری است و در زمان‌های قدیمی به عنوان غذای ویژه شب چهارشنبه‌سوری و غدای بومی ایام عید در استان اردبیل و به ویژه در شهر نمین در ماه محرم به عنوان غذای نذری در مساجد برای عزاداران حسینی پخته و پخش می‌شد.
با توجه به اینکه غذاهای محلی معمولا با آب و هوا و اقلیم منطقه هماهنگی دارند، سوتدی‌پلو نیز سازگار با آب وهوای منطقه است، چرا که این غذای محلی، مواد اولیه مفیدی دارد و به همین دلیل در ماه مبارک رمضان گزینه‌ای مناسب برای وعده افطار یا سحر به شمار می‌رود، شیر غذای کامل است که در پخت این غذا به جای آب به برنج اضافه می‌شود.
به جای مصرف پروتئین گوشت قرمز از گوشت ماهی استفاده می‌شود و خرما و کشمش هم دارای طبع گرم هستند که در برابر برنج و شیر و ماهی که خاصیت سردی دارند برای ایجاد تعادل استفاده می‌شوند.
مراحل پخت سوتدی‌پلو
مهارت پخت سوتدی‌پلو به زمان‌های قدیم برمی‌گردد که با نوعی برنج به نام آقایی که بسیار خوش‌طعم و خوش‌عطر بود، پخته می‌شد و ماهی که استفاده می‌شد، ماهی دست‌پیچ بوده که نوعی ماهی برای خانواده‌های اشرافی بوده که امروزه در دسترس نیست.
برای تهیه این پلو برنجی را که به مدت یک تا دو ساعت با آب و نمک خیسانده‌اند را به همراه شیر، زعفران و کمی نمک مثل کته عادی و زردچوبه در یک قابلمه ریخته و روی حرارت ملایم قرار می‌دهند و اجازه می‌دهند تا شیر کاملا جذب برنج شده و آب آن کشیده شود.
در این مدت بهتر است درب ظرف باز باشد تا شیر به اصطلاح سر نرود، پس از کشیده شدن آب، کره را به برنج اضافه کرده و درب ظرف را گذاشته و حرارت را کم می‌کنند تا به مدت ۲۰ دقیقه جا بیفتد.
ماهی دودی که از قبل آب‌پز و قطعه قطعه شده به روی برنج داخل بشقابی قرار می‌دهند و بعد دم‌کن را روی قابلمه می‌گذارند، به طوری‌که عطر ماهی دودی در قابلمه پخش شود و بخار برنج سبب پخته شدن ماهی هم می‌شود، پس از ۲۰ دقیقه قابلمه را از روی حرارت بر می‌دارند.
زمان پخت باید طولانی نشود زیرا پلو ته می‌گیرد و به دلیل وجود شیر ممکن است ته آن بسوزد؛ در تابه‌ای کشمش، قیسی و خرما را با کره و با حرارت کم تفت می‌دهند و پلو را داخل دیس مورد نظر کشیده و با کشمش و خرمای بدون هسته یا قیسی پلو و تکه‌های ماهی تزیین می‌کنند.
این پلو با کره طبیعی درست می‌شده و عمده مصرف آن در ایام ماه محرم و به خصوص در شب تاسوعای حسینی هر خانواده به فراخور حال خویش غذایی درست می‌کرد و سوتدی‌پلو هم بین آن غذاها بوده و در سینی‌های مسی مخصوص به‌نام مجمعه چیده و با دستمال پارچه‌ای روی آن را می‌پوشاندند و روانه مسجدها می‌کردند تا اهالی آن محله و مهمان‌های سایر محلات در آنجا صرف کنند.
بعدها این سنت برداشته شد و مردم به صورت نقد هزینه آماده‌سازی غذای نذری را به مساجد پرداخت می‌کنند و در آنجا غذای نذری پخته شده و بین مردم پخش می‌شود.
ثبت ملی غذاهای محلی برای رونق گردشگری غذا
نادر فلاحی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل با اشاره به اهمیت غذاهای محلی استان گفت: «احیای غذاهای سنتی و محلی و شناساندن آن‌ها برای نسل جوان از مهمترین برنامه‌هایی است که در چند سال اخیر با جدیت دنبال شده و در همین راستا با تلاش‌های انجام‌شده و تشکیل پرونده و مستندات، سوتدی پلو به عنوان غذای محلی اردبیل به ثبت ملی رسید.»
او غذاهای محلی استان را از جمله منابع غذایی بکر و غنی برشمرد و بیان کرد: «شناسایی و گسترش این غذاها می‌تواند گامی در مسیر حفظ هویت ملی و قومی این منطقه باشد که با توجه به اهمیت این موضوع تلاش می‌کنیم تا در راستای شناسایی و ثبت دیگر غذاهای محلی و سنتی استان نیز اقدام کنیم.»
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل با تاکید بر تشویق جوانان و کودکان به مصرف این گونه غذاها توسط خانواده‌ها افزود: «این امر با توجه به ارزش‌های غذایی که این خوراکی‌ها دارند، علاوه بر تضمین سلامت جسمی آن‌ها، باعث احیا و رونق غذاهای محلی و هویت مردم منطقه می‌شود.»
فلاحی برگزاری جشنواره غذاهای سنتی و ایجاد امکان تحقیقات میدانی و تهیه مدارک مستند از مراحل انجام این مهارت پخت در شهرها و روستاها را از راهکارهای احیای این غذاها دانست و ادامه داد: «ارائه کردن این غذا در رستوران‌ها و مراکز تهیه غذای خانگی نیز می‌تواند در این زمینه تاثیرگذار باشد.
او ثبت ملی غذاهای محلی را اقدامی مهم برای رونق گردشگری غذا عنوان کرد و گفت: «با توجه به ظرفیت استان اردبیل در این حوزه، تلاش می‌کنیم تا از این قابلیت برای جذب گردشگران استفاده کنیم.»
با توجه به اینکه غذاهای محلی با هویت ملی و قومی آمیخته شده است، در کنار ثبت مهارت پخت آن‌ها در زمره میراث ناملموس ملی باید برای احیای آن‌ها و نیز افزایش مصرف آن در بین خانواده‌ها فرهنگ‌سازی لازم انجام شود تا شاهد احیا و حفظ این غذاها باشیم.
انتهای پیام/
