در سال 1030 هـ .ق شخصی به نام خواجه درویش محجری را پیرامون قبر كشیده و لوحی نیز تقدیم مزار کرد. دو لوح خاكستری یكی بر روی قبر و دیگری در بالاسر آن به صورت افراشته وجود دارد. بر روی سنگ مزار وی به قلم زیبای نستعلیق این عبارت دیده می‌شود( كل شی هالك الا وجهه، هذا مرقد مرحوم قطب الاقطاب مولانا، شیخ زین الدین ابابكر بن شیخ علی بن شیخ ابوبكربن شیخ احمدبن شیخ «محمدبن» شیخ محمودبن شیخ سهیل تایبادی وفات یوم پنجشنبه محرم 791 ) و بر روی سنگ قبر افراشته این عارف چنین نگاشته شده:
سنه احدی و تسعین بود تاریخ گذشتــه هفتصد از سلخ محرم
شـده نصف النهار از پنـج شنبه كه روح پاك مولانای اعظم
سوی خلد برین رفتند و ملایك همه گفتنداز جان «خیرمقدم»
در مجاورت آرامگاه مسجد یا گنبد خانه، ایوانی زیبا با طاق آهنگ، و دو حجره دو اشكوبه در طرفین به پاس حرمت آن صوفی زاهد ساخته شده است. فضای اصلی بنا با ابعاد 50/17 * 50/16 مترمربع شامل فضا هایی محدود تر بصورت شاه نشین‌هایی است كه پوشش آنها به‌صورت نیم گنبدی همراه با گوشه سازی و مقرنس كاری است و بر فراز آن وجود پوششی گنبدی، زیبایی خاصی به معماری این مكان داده است. كتیبه ایوان بنا به خط ثلث كه از جمله نفایس هنری است شامل یازده آیه اول از سوره مباركه «كهف» است و كاتب آن «جلال الدین بن محمد بن جعفر» است. هم‌چنین در بخش فوقانی این كتیبه عبارت «الملك لله» به خط كوفی تكرار شده است.
علاوه بر آن كتیبه‌ای دیگر به خط ثلث، پیرامون كمرگاه ایوان را دور می‌زند كه حاوی عباراتی تاریخی درباره زمینه بنیان این بنای رفیع است. در بالای كتیبه نیز عبارت «الملك لله» به خط كوفی نقش بسته است، فضای زیر گنبد با عناصر تزئینی و كاربندی آراسته شده و ازاره‌های آن به شیوه گره سازی با تلفیق سنگ و كاشی معرق آذین بخش این قسمت شده و بعدها ازاره، محلی شده است برای ثبت یادگاری‌های زیبا در طول زمان كه بعضی از آنها به رجال مشهور آن دوره و قرون پس از آن تعلق دارد. هم‌چنین درب چوبی نصب شده در بنا از ارزش تاریخی بسیاری برخوردار است كه بر روی آن كتیبه‌ای بسیار زیبا به خط ثلث حاوی عبارت «مفتاح الجنه، لااله الا الله، محمد رسول الله» به چشم می‌خورد.
نمای بیرونی بنا شامل تزئینات كاشی‌كاری و آجركاری‌های ظریفی است كه با خطوط معقلی، موتیف‌ها، نقوش اسلیمی و خطایی آراسته شده است. علاوه بر آن اطراف صحن مزار، مشتمل بر ایوانچه‌هایی است كه فضای خاصی را برای این مكان فراهم آورده است. به استناد كتیبه موجود، كار ساختمان بنای مزار مولانا در سال 848 هـ.ق مقارن با زمام‌داری شاهرخ پسر تیمور به پایان رسیده و بانی آن «غیاث الدین پیر احمد خوافی» وزیر با درایت وی بوده است.
یادگاری‌های مزار مولانا زین الدین ابوبکر تایبادی
وجود بنای ارزشمند مسجد مزارمولانا و یادگاری‌ها و دست نوشته‌ها حكایت از ارادت و توجه تعداد زیادی از شخصیت‌ها و مردم به جناب مولانا زین الدین ابوبكر بوده است و خود گویای مقام والای این عالم ربانی است، یادگاری‌ها و دست نوشته‌های مزار مولانا بعضی از وقایع مهم تاریخی و رفت و آمدهای شخصیت‌ها، رجال و افرادی كه در بین شهرهای مهم خراسان (هرات، مشهدمقدس و نیشابور) را بازگو می‌كند. با مطالعه یادگاری‌ها و دست نوشته‌های مزار مولانا می‌توان به درجات و اعتقادات صاحبان دست نوشته‌ها پی برد. این اشخاص پس از حضور بر سر مزار این عالم ربانی و وارع صمدانی و قرار گرفتن در این فضای معنوی و مشاهده بنای زیبای مسجد و ایوان رفیع که سر بر آسمان می‌ساید نتوانستند بر احساسات خود غلبه کنند و به همین دلیل هر یک به نوعی مکنونات قلبی خود را حتی به‌صورت یک یادگاری از حضوری بیاد ماندنی بر ازاره این مسجد تاریخی ثبت کرده و این احساس را با نوشتن آیه‌ای از قرآن کریم، احادیث نبوی یا کلامی از بزرگان به‌صورت شعر یا نثر بیان کرده‌اند.
به‌طور کلی مضمون دست نوشته‌ها را می‌توان به دو دسته اطلاع‌رسانی تاریخی و یادگاری تقسیم کرد. الف – اطلاع‌رسانی: تعدادی از این دست نوشته‌ها حکایت از حضور کاتب یادگاری و اشاره به پاره‌ای از رخدادها و اتفاقات و وقایع تاریخی مربوط به زمان خود دارد. ب - یادگاری: هدف از نگارش این دست نوشته‌ها فقط گذاشتن یادگاری بر این مزار بوده است چه به‌صورت فقط یک نام و تاریخ چه با مضامین زیبا و اشعاری که بیان احساسات به انواع مختلف در آن ها وجود دارد.
زین الدین ابوبکر تایبادی از صوفیان بزرگ سده هشتم هجری است که به سال 791 ه. ق درگذشت و طی دوران حیات خود با حافظ شیرازی و تیمور لنگ ملاقات کرد.
مجموعه مزار زین الدین ابوبکر تایبادی که در کنار گورستان قدیمی شهر تایباد و در ابتدای جاده تایباد به خواف قرار دارد، متعلق به نیمه اول سده نهم هجری قمری است و به وسیله «غیاث الدین پیر احمد خوافی» وزیر شاهرخ تیموری بنا شده است.
آرامگاه مولانا زین الدین ابوبکر در محوطه‌ای باز قرار دارد و کنار آن گنبد خانه‌ای شکوهمند با ایوانی بلند و اتاق‌هایی در دو طرف به چشم می‌آید. این گنبد خانه که حکم یک مسجد را دارد از حیث معماری و تزئینات در ردیف آثار نفیس دوره تیموری است.
انتهای پیام/
انتهای پیام/
