میراث آریا: شهر عقدا به عنوان یکی از شهرهای مذهبی شهرستان اردکان از این حیث مستثنا نیست و هرساله عاشقان اهل‌بیت به بهترین شکل ممکن ارادت خویش را به خاندان مطهر ائمه اطهار سلام‌الله‌علیها اظهار می‌دارند، این شهر طی ماه‌های محرم و صفر شاهد مراسم مختلف عزاداری است که هرساله باشکوه بیشتری برگزار می‌شود.

عشور مسلم

یکی از مراسمی که در عقدا قبل از شروع ماه محرم برگزار می‌شود، مراسم عَشور مسلم است که تا پایان روز عاشورا ادامه دارد. این مراسم، به یاد شهادت و رشادت‌های مسلم بن عقیل (سفیر امام حسین (ع) در کوفه) هرساله باشکوه بیشتری برگزار می‌شود.

10 روز قبل از شروع محرّم، استقبال از این ماه با برنامه عزاداری مسلم‌بن‌عقیل، سفیر کبیر حسین‌بن‌علی در کوفه آغاز می‌شود و تحت عنوان عَشور بچه‌ها و بزرگان شهرت دارد؛ بدین شکل که بچه‌های هر محلّه بعدازظهر به بیابان‌های اطراف آبادی رفته و مقداری هیزم جمع‌آوری کرده و با تاریک شدن هوا، روی کِلَک محلّه نهاده و آتش روشن می‌کنند.

 بچه‌ها اطراف کِلَک حلقه‌ زده و با سر دادن شعار حسین، حسین، به‌نوعی عزاداری می‌کنند، این برنامه به مدّت پنج شب و مخصوص بچه‌ها است.

 البتّه در سال‌های قبل از انقلاب که هنوز گرم‌کردن خانه‌ها با آتش چوب، زغال و هیزم صورت می‌گرفت، نزدیک غروب خردسالان به درب منازل محلّه خود مراجعه کرده و بدین طریق مقداری از هیمه‌ مورد نیاز را تأمین می‌کردند.

روشن کردن آتش بر روی کلک‌ها، به‌نوعی برگرفته از سنّت قدیمی زرتشتیان است که علاوه بر روشن نگه‌داشتن آتش، از نور آن برای روشنایی معابر استفاده می‌کردند.

پس از مسلمان شدن اهالی عقدا در گذشته‌های دور، به‌ نوعی این فرهنگ متداول، در افکار مسلمانان جدید نیز رسوخ پیدا کرده و با مراسم‌های مذهبی شیعیان منطقه مخلوط شده و با توجه به اینکه در کوفه، بر سر راه حضرت مسلم‌بن‌عقیل آتش افروخته و او را در درون چاه انداخته بودند، زیرا به علّت نبردهای جانانه مسلم، قدرت رویارویی با او وجود نداشت. این آتش‌ها بدین مناسبت و تحت همین عنوان، بر روی کِلَک‌ها روشن می‌شود. 

پنج شب دوّم، کوچک و بزرگ پس از نماز مغرب و عشاء بر سر محلّه‌ها جمع شده و با راه‌اندازی دسته‌هایی که به دو قسمت تقسیم می‌شوند، شروع به خواندن اشعاری می‌کنند که همراه با آن هر دو دسته حرکت کرده و با طی کردن مسیر خود در حسینیه بزرگ، چند دقیقه‌ای اجتماع کرده و به محلّه خود بازمی‌گردند و با کشیدن «شا»* برای روضه‌خوانی آماده می‌شوند.

تاکنون اگر حتّی سنگ هم از آسمان باریده باشد، این مراسم تعطیل نشده و کسی نیز برگزار نشدن آن را به یاد ندارد.

معمولاً در حسینیه عقدا و گاهی بر سر معابر و کوچه‌ها مکان‌هایی شبیه کلک آماده می‌کنند و هیزم‌ها در آنجا آتش می‌زنند.

 تاریخچه و قدمت

از تاریخ برگزاری این مراسم سند مکتوبی به دست نیامده است، ولی با توجه به سخنان پیرغلامان و کهن‌سالان عقدا، قدمت این‌گونه مراسم مذهبی از دوره قاجار آغاز شده است.

این مراسم در تاریخ 22 اسفند 1394به شماره 1174 در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است.

*شا کشیدن این‌گونه است: فردی جلوتر از دیگران رو به قبله ایستاده و این‌چنین می‌گوید: «بر قاتلان امام حسین تا به صبح روز قیامت، مدام لعنت باد» و جمعیت جواب می‌دهد: «بیش باد» و سپس همگان به سینه زده و حسین، حسین گویان کِلَک را می‌بوسند.

گزارش از نجمه میثاق، کارشناس روابط‌­عمومی اداره­ کل میراث­ فرهنگی، گردشگری و صنایع ­دستی یزد

انتهای پیام/