رائد ناصری فر معاون میراث فرهنگی استان ایلام در یادداشتی نوشت: استان ایلام با حوزه سیاسی فعلی به‌واسطه هم‌جواری با استان‌هایی همچون کرمانشاه، لرستان و خوزستان تنوعی از نژادها و گویش‌های ایرانی را در خود جای داده است، مردمانی که در این دیار می‌زیسته‌اند به‌مانند سایر مناطق هم‌جوار دارای فرهنگی قوی و آئین‌های سنتی خاص خود بوده که گاهی از همسایگان خویش به‌عاریت گرفته و به آن رنگ و بوی محلی داده‌اند.

آئین سنتی چمر یکی از این رسوم محلی است، اجرای مراسم آیینی چمر بین جامعه عشایری غرب کشور از ریشه‌های اعتقادی و برخاسته از متن مفاهیم ارزشی این قوم مایه می‌گیرد که برای تکریم و تجلیل نمودن از فقدان شخصیت‌ها، انسان‌های مصلح و خداجو، دلاور و شجاع، متهور و مورد احترام اقشار مردم بر پا می‌شود.

چمر نوعی مراسم ویژه سنتی و نمایش تصویری و عینی از آئین مرثیه‌ای و عزاداری محلی است که می‌توان آن را در  قلمروی تعزیه به‌شمار آورد. این سوگ‌آواز پیشینه‌ای کهن دارد, با اساطیر آغاز دوره نوسنگی ارتباط می‌یابد که در ایران، فنیقیه و اسکندریه این مراسم را بعد از برداشت گندم یعنی زمان خشکیدن گیاهان انجام می‌دادند.

مراسم چمر را به‌فاصله یک تا سه هفته بعد از مرگ متوفی انجام می‌دهند و سبب این تأخیر آن است که صاحب عزا پیک‌هایی را به مناطق و اطراف می‌فرستد تا از طوایف و تیره‌هایی که با آنان ارتباط دارند برای شرکت در این مراسم دعوت به‌عمل آورند.

چمر یکی از مراسماتی است که در نقاط مختلف استان ایلام به‌هنگام مرگ عزیزان و به‌ویژه در روز عاشورا اجرا می‌شود و در آن گروه صف زنان، صف مردان، زنان مویه‌خوان، نوازندگان ساز و دهل و گروه شاعران محلی حضور دارند.

در مراسم چمر همسرایان ضمن سرودن همزمان شعرشان که در مصیبت سالار شهیدان است به‌همراه نوازندگان دهل و سرنا به‌آرامی حول میدانی دایره‌شکل که صفوف فشرده مردان و زنان میهمان آن را احاطه کرده‌اند به‌حرکت درمی‌آیند و وسط میدان با تیرهای چوبی کوتاه سکویی ایجاد می‌کنند که به کتل معروف است که البسه و عکس متوفی را به‌روی آن نصب و اسب متوفی را نیز با پارچه تزئین می‌کنند.

سپس زنان جدای از مردان و در گوشه‌ای از میدان صفوف فشرده‌ای را تشکیل می‌دهند و  عده‌ای از زنان که به مورآرها معروف هستند و صدای رسا و دل‌انگیز دارند به‌دور کتل حلقه زده و به‌صورت جمعی یا انفرادی اشعاری غم‌انگیز در رثای متوفی می‌سرایند، و نزدیکی ظهر از میهمانان جهت صرف نهار در سیاه‌چادرهایی که قبلاً در یک یا دو ردیف برپا شده‌اند دعوت به‌عمل می‌آورند.

غذای چمر معمولاً چلوگوشت است که در سینی‌های بزرگ و برای هر سه یا چهار نفر یک سینی گذاشته می‌شود، پیش از غروب آفتاب مردان و زنان گرد علم و کتل‌ها جمع می‌شوند و پس از شیون بسیار پیرمردان  قوم کتل خاص مرده را باز می‌کنند و مراسم پایان می‌یابد.

اگر مراسم چمر چند روز ادامه یابد هر غروب میهمانان به خانه خود بازمی‌گردند اما در آخرین روز به میهمانان شام می‌دهند که به این شام شاو شیم یا شاو شین می‌گویند.

در مجموع مراسم چمر در استان ایلام دارای مفاهیم ارزشی و اعتقادی فراوانی نظیر برابری، تعاون، اتحاد، نظم و تعادل و توازن است حرکت صفوف مردان و زنان در کنار هم نشانه مساوات و برابری زنان و مردان  در عرصه زندگی است مراسم چمر مجموعه‌ای از ارزش‌های انسانی و یاست که در قالب حرکاتی عینی و ملموس  به تصویر کشیده می‌شود تا از این طریق از حقوق عرفی و شخصیت معنوی عزیزان از دست رفته و انسان‌های مصلح و خدای‌جوی تجلیل شود با این امید که ان‌شاءالله آثار این مراسم با شکوه سنتی و اعتقادی منشاء خیر و برکت برای انسان‌ها در عرصه فعالیت زندگی و مبارزات اجتماعی شود.

انتهای پیام/