سمیه متقی، کارشناس صنایع‌دستی در یادداشتی نوشت: دارایی‌ به نوعی از دستبافته‌های سنتی یزد گفته می‌شود و از نظر نوع بافت و روش بافت و طرح با بافته‌های دیگر شهرهای مختلف فرق دارد، به این طریق که پیش از بافت قسمت‌هایی از نخ‌های تار را رنگ و قسمت‌هایی از این نخ‌ها را که با لاستیک بسته شده است، رنگ‌ناپذیر می‌کردند، تا در حین بافت نقش مورد نظر رفته رفته ایجاد شود.

در قدیم این پارچه در جهیزیه دختران که در قالب بقچه و پرده بود استفاده می‌شد و جز سرمایه عروس بحساب می‌آمد و به این دلیل که از ابریشم طبیعی و رنگ‌های سنتی و طبیعی(رنگ‌های سنتی و طبیعی دارای نوعی جذابیت و زیبایی است که به مرور زمان و در اثر استفاده و قرار گرفتن در معرض نور و مواد قلیایی نه تنها از ارزش آن کاسته نمی‌شود بلکه به ثبات و درخشندگی آن افزوده می‌شود) و بسیار گران بوده در جهیزیه عروس به آن دارایی می‌گفتند، اما امروزه دارایی‌بافی با نخ ویسکوز و ابریشم مصنوعی با رنگرزی شیمیایی انجام می‌شود.

دارایی در سه رنگ زرد، قرمز و آبی الهام گرفته از شیشه‌های رنگی طراحی می‌شد، رنگ‌هایی که طبق باور عوام، حشره‌ها را فراری می‌دادند و نیز دارای نقوشی چون شطرنجی راه راه و گل‌های خاصی که به اصطلاح محلی "پیچون" نام دارد، تهیه می‌شود.

نقش‌های عمده دارایی شامل کج راه، تک خال، جیم مشکی، خط ابریشمی، زیر شلواری، پیراهنی، چادرشب، بقچه و.. نقوش قدیمی‌ای بود که در طول زمان فراموش شده است. از طرفی تنها قسمتی از تار با طراحی کاملا ابتدایی و اغلب شکل لوزی با سه رنگ زرد، سبز قرمز نقش‌بندی می‌شود و پودها ساده و بدون نقش است.

نقش‌های دیواری آجنته در شمال غربی هندوستان، زنانی را نشان می‌دهد که جامه‌هایی با نقش ایکات پوشیده‌اند. نبود مدارک دیگر، تعیین تاریخ دقیق بافت را دشوار و پیگیری چگونگی توسعه روش‌ها و نفوذ نقش‌های بیگانه را ناممکن می‌سازد.

در کشور ایران، این شیوه بافت از گذشته‌های دور در مناطق مختلفی چون یزد، کاشان، آذربایجان، خوزستان، تبریز، گیلان و رشت وجود داشته اما بیشتر از هر نقطه دیگری در کارگاه‌های سنتی یزد وجود داشته و دارد.

تولید دارایی شامل 5 مرحله تهیه مواد اولیه، چله پیچی، رنگرزی، سوارکردن نخ بر روی دستگاه(نقشه بافت) و بافت است.

بعد از تهیه مواد اولیه و چله‌دوانی(که در حال حاضر تعداد معدودی از اساتید قدیمی قادر به انجام آن هستند) و آماده‌سازی الیاف، دسته‌های الیاف را روی میز نقش‌بندی سوار کرده و هنرمند به کمک لاستیک (جداسازی الیاف) می‌تواند به آسانی طرح مورد نظر را بر روی الیاف نقش‌بندی و منتقل کند. بستن لاستیک باید به قدری محکم باشد که نفوذپذیری رنگ را غیر ممکن سازد.

پس از دسته‌بندی الیاف و جداسازی الیاف به وسیله لاستیک، نوبت به جان بخشیدن با رنگ می‌رسد. برای این کار مقدار معینی از پودر رنگ در آب ولرم حل می‌شود. برای هر مرحله رنگرزی ابتدا باید چله را در محلول سود و نمک هیدروسولفیت وارد کرد. رنگ‌های مورد استفاده در دارایی عبارتند از: سبز اطلسی، زرد، سبز نعنایی، قرمز، سفید و در مواردی بنفش و قهوه‌ای.

در این مرحله، دسته‌های الیاف را با توجه به طرح و رنگ تعیین شده، رنگ می‌کنند؛ بعد از رنگ گرفتن و خشک شدن الیاف، لاستیک‌های گره خورده را از الیاف باز می‌کنند؛ با باز کردن گره‌ها، قسمت‌هایی که با گره از هم جدا شده بودند خیلی کم با دیگر رنگ‌ها مخلوط شده‌اند و زیبایی خاصی به الیاف رنگرزی شده‌ می‌دهند.

گام بعدی بافت پارچه است. بعد از چله‌کشی، نخ‌ها را به دستگاه دارایی بافی می‌بندند و بافت پارچه دارایی آغاز می‌شود. به طور معمول طرح‌های دارایی، ساده و هندسی هستند.

این هنر ارزنده بعد از سال‌های مدید، توسط استاد فلاحی، نوه اوستا غضنفر ملک ثابت، در خانه خلاقیت لیالستان لاهیجان دوباره زنده شد و با استقبال زیادی از سمت هنرمندان و تولیدکنندگان نساجی سنتی گیلان روبه‌رو شد.

انتهای پیام/