به گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، میثم لباف خانیکی سرپرست هیأت باستان‌شناسی و عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران ۲۴ مهر ماه ۱۴۰۲ با اعلام این خبر گفت: محوطۀ تاریخی بازه هور که در ۷۰ کیلومتری مشهد و در مجاورت روستای رباط سفید استان خراسان رضوی واقع است از سال ۱۳۹۳ موضوع بررسی، گمانه‌زنی و کاوش باستان‌شناسی قرار گرفته و پژوهش‌های سال‌های اخیر زوایای ناشناخته‌ای از این محوطۀ باستانی مهم را آشکار ساخته است.

او افزود: محوطۀ بازه هور که در عرصه‌ای به وسعت ۲۰ هکتار گسترده شده متشکل از یک سکونتگاه، یک گورستان و ۲ مجموعۀ معماری مذهبی است که بواسطۀ چهارطاقی سنگی که در جبهۀ شمالی آن قرار دارد شهرت یافته است.

این باستان‌شناس تصریح‌کرد: این چهارطاقی به عنوان اولین بنای ثبتی خراسان در سال ۱۳۱۰ به شمارۀ ۳۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده است. کاوش‌های باستان‌شناسی که از سال ۱۳۹۷ در جبهۀ جنوبی این محوطه دنبال شده است، به شناسایی بقایای معماری یک آتشکدۀ ساسانی انجامید که تا اوایل دوران اسلامی فعال بوده و نهایتاً در اثر زلزله‌ای مهیب ویران شده است.

او گفت: سال‌های اخیر نشان داده که فضای داخلی این آتشکده با گچبری‌های نفیس زینت می‌یافته و هستۀ مرکزی آن با استفاده از مصالح مرغوب آجر و گچ ساخته شده بود.

 عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران افزود: علاوه بر قطعات متعدد ظروف سفالی و شیشه‌ای، قطعات گچ مکتوب به خط فارسی میانه اطلاعات ارزشمندی دربارۀ ماهیت این آتشکده و بانیان آن در اختیار قرار داده است.

لباف خانیکی اظهار کرد: یافته‌های فصل اخیر بیانگر آن است که بر دیوارهای این آتشکده با استفاده از گچبری صحنه‌هایی از بار عام اشخاص صاحب منصب و احتمالاً دیهیم بخشی، ضیافت، شکار و اجرای مراسم آیینی نمایش داده شده بود که متأسفانه بخش عمده‌ای از آنها در اثر رخدادهای طبیعی و مداخلات انسانی آسیب دیده و از بین رفته است.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی گفت: در نتیجۀ کاوش‌هایی که طی ۶ فصل در محوطۀ تاریخی بازه هور انجام شده، جزییات پلان اصلی چهارطاقی سنگی و آتشکدۀ جبهۀ جنوبی کاملاً شناخته شده و اطلاعات ارزشمندی دربارۀ تاریخ و هنر خراسان در سده‌های منتهی به دوران اسلامی در اختیار قرار گرفته است.

عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهراندر پایان تصریح‌کرد: بر اساس وسعت قابل توجه این مجموعۀ مذهبی، کیفیت مصالح استفاده شده، سبک و موضوع تزیینات معماری، موقعیت جغرافیایی و نحوۀ بهره‌برداری از فضاهای معماری، این آتشکده مهمترین نیایشگاه حوزۀ فرهنگی شمال شرق ایران در دورۀ ساسانی به شمار می‌رفته و تحقیقات دربارۀ شناسایی ماهیت دقیق آن کماکان ادامه دارد.