حسن شاه محمدی، نویسنده و البرزپژوه نوشت: پژوهش‌ها نشان می‌دهد که حدود نیمی از زبان‌های زنده موجود در جهان تا سال ۲۱۰۰ میلادی به کلی از بین خواهند رفت. این یک هشدار و زنگ خطری است برای کسانی که دغدغه حفظ و نگهداری میراث گرانبهای پیشینیان خود را دارند. 

چنانکه امروزه با گسترش رسانه‌های ارتباط جمعی گویش‌های محلی به سرعت رو به فراموشی اند، به طوری که گفته می‌شود هر دو هفته یکبار یک زبان در سطح جهان می‌میرد. 

زبان نخستین و مهمترین وسیله ارتباطی بین انسان‌ها از ابتدا تا کنون بوده، زبان و گویش اصالت و هویت ماست، لذا برای حفظ آن تحت هر شرایطی باید بکوشیم. 

زبان‌شناسان زبان فارسی را به سه دوره تقسیم کرده‌اند که عبارتند از: زبان فارسی باستان، زبان فارسی میانه و زبان فارسی جدید. قدیمی‌ترین زبان، زبان فارسی باستان است که تا سال‌های ۵۵۰ تا ۳۳۰ قبل از میلاد رواج داشته است. 

از میان زبان‌های متعدد ایرانی دوره باستان که همگی از زبان‌های کهن ایرانی به وجود آمده تنها چهار زبان اوستایی، مادی، سکائی و فارسی باستان به جای مانده است. 

زبان مادی که از کهن‌ترین زبان‌هاست در مرکز و قسمتی از غرب ایران و در قلمرو قوم ماد رواج داشته که به همین خاطر زبان مادی گفته می‌شود. 

بنابراین گویش و زبان ما البرز نشینان در این خطه از کشور (مادی البرزی) به حساب می‌آید. 

گویش مادی البرزی در حال حاضر گویشی زنده است و محدوده وسیعی از پهنه دامنه‌های جنوبی البرز مرکزی را به طول بیش از ۲۵۰ کیلومتر و عرض ۷۰ کیلومتر را شامل می‌شود که مناطقی چون رودبار الموت، رودبار طالقان، رودبار برغان، رودبار ارنگه، رودبار قصران، رودبار دماوند و فیروز کوه را دربر می‌گیرد. 

گویش مردم اصیل و کهن این منطقه از کشور که به لحاظ جغرافیایی شمال این سه استان یعنی (قزوین، البرز و تهران) را شامل می‌شود چنانکه گفته شد، گویش (مادی البرزی) است که عاری از کلمات عربی و ترکی و دیگر زبان‌های رایج در این حوالی بوده است. 

در ضمن گویش مردم بومی کرج مرکز استان البرز که اصطلاحاً گویش (کرجی) گفته می‌شود برگرفته از همین گویش و زبان (مادی البرزی) است که به  تمام بومیان منطقه که به این گویش تکلم می‌کنند اطلاق می‌شود. اما  اگر ما در الموت  هستیم می‌گویم گویش الموتی و اگر در طالقان هستیم گویش طالقانی و همین طور اگر در برغان، ارنگه، کلاک،  کندر هستیم کندری و اگر در کن و جماران، لواسانات و دماوند هستیم گویش دماوندی می‌گوییم. 

شایان ذکر است گویش ما  مردم بومی استان البرز با دیگر همسایگان شمالی‌مان چون  استان‌های مازندران و گیلان به لحاظ دستوری و واژگان لغات مشترکی داریم که می‌توانیم بگوییم یک مثلث سه ضلعی را تشکیل می‌دهد. 

اگر (گویش و زبان و فرهنگ و آداب و رسوم) این منطقه طی قرن‌ها و هزاران سال دخل و تصرفی در آن صورت نگرفته به دلیل رشادت‌ها و مقاومت‌های مردم و وجود کوه‌های سر به فلک کشیده این دیار بوده که چون دژی محکم در برابر دشمنان داخلی و خارجی محافظت شده است. 

قابل ذکر است در پهنه وسیعی از منطقه دشت استان البرز و ادامه آن دشت شهریار گویش شیرین ترکی ساوجبلاغی از قرن‌های پیش رواج داشته و همچنان تداوم دارد. 

خوشبختانه در سال‌های اخیر تعدادی از اندیشمندان با ذوق و بومی اهل قلم این منطقه از کشورمان بخصوص استان البرز به طور تخصصی موفق به جمع آوری واژه‌گان کهن و باستانی این دیار شده‌ و آن را به رشته تحریر درآورده‌اند که جای قدردانی دارد. 

انتهای پیام/