به گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، مراسم گشایش نمایشگاه «شهر سوخته اسطوره‌ای که تاریخ شد» نمایشگاهی از بیست و پنج سال پژوهش‌های باستان‌شناسی، ۶ آذرماه ۱۴۰۲، با حضور جوزپه پرونه سفیر ایتالیا در ایران افتتاح شد.

مصطفی ده‌پهلوان رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در این مراسم با اشاره به نام این نمایشگاه که به درستی «اسطوره‌ای که تاریخ شد» انتخاب شده است تصریح‌کرد: به واسطه زحماتی که استاد سید سجادی هوشمندانه در بستر فرهنگی و اداری که در ایران وجود دارد کشیده‌اند همه ما با شهر سوخته آشنا هستیم و امیدوارم که به قول اسطوره‌شناسان این اسطوره منطقی نشود و ما بتوانیم به درستی از آن استفاده کنیم.

او افزود: سید سجادی زحمت خود را در شهر سوخته کشیده و سالهای آینده نیز در کنار شهر سوخته خواهد بود منتهی موضوع مطرح امروز حفاظت از محوطه ارزشمند شهر سوخته است.شنیده‌ها حاکی از این است که شرایط شهر سوخته و نظارت‌های حاکم برآن خوب نیست.چهار ماه پیش استاد سید سجادی به من مراجعه و خاطرنشان کرد که مسیر گردشگری که در شهر سوخته دیده شده با نیوجرسی‌های چند تنی روی لایه‌های فرهنگی، اقدامی است که خود بدنه میراث‌فرهنگی آن را انجام داده است.

این باستان‌شناس، تصریح‌کرد: این اقدامات کارشناسی نشده که در استانها در حال اتفاق است می‌تواند آسیب جدی و جبران ناپذیری به محوطه‌ها و بناهای تاریخی وارد کند و در این راستا استانها باید با نگاه‌های کارشناسی و برگزاری شوراهای فنی قدری همراه‌تر عمل کنند که این اتفاقات را شاهد نباشیم و با سازوکارهای دقیق و کارآمدتر از نابودی محوطه‌های فرهنگی-تاریخی و به هدر رفتن زحمات همکارانمان جلوگیری کنیم.

رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، با اشاره به آغاز فعالیت محفل خیرین میراث‌فرهنگی تصریح‌کرد: باید یک نمایندگی از این تشکل را برای حفاظت از محوطه‌های ارزشمند و گران‌سنگ شهر سوخته از جمله دهانه غلامان، کوه خواجه و ... ایجاد کرده و  با کمک گرفتن از اهالی منطقه سیستان در پایش و نظارت بدرستی از این محوطه‌ها صیانت کنیم.

او، با تأکید بر انجام کاوش‌هایی از جنس کاوش‌های شهر سوخته تصریح‌کرد: سید سجادی کاوش‌های همه جانبه‌ای را سرپرستی کرد و در فصول مختلف کاوش با دعوت از میهمانان خارجی تا به امروز از توان آنها بهره برد.

ده‌پهلوان شهر سوخته را تنها محوطه‌ای خواند که در آن آرشیو زیستی وجود دارد و گفت: اینکه چرا از بین صدها محوطه که کاوش شده این امکان تنها در شهر سوخته ایجاد شده  به دلیل درایت سید منصور سید سجادی است و ما میدانیم در این شرایط که از دههه‌های گذشته وجود داشته این باستان‌شناس است که باید بعد از کاوش نیز از محوطه‌ای که در آن کار کرده محافظت کند و این وظیفه و رسالتی بود که سید سجادی به خوبی به ما گوشزد کرد.

او، با اشاره به کاوش‌های پرسش محور گفت: تقریبا در کشور کاوش پرسش محور نداریم و بیش از ۹۹درصد کاوش‌هایمان نجات بخشی، اضطراری، استعلامی، گمانه‌زنی، تعیین عرصه و حریم و ... است و تمامی بدنه باستان‌شناسی کشور درگیر این موضوعات شده‌اند و اگر همین مسیر را پیش برویم نتوانسته‌ایم و در آینده نیز نخواهیم توانست مبانی نظری درستی برای باستان‌شناسی ایرانی رقم زده و بنیانگذاری کنیم.

رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، با طرح این پرسش که آیا ما باید هنوز در مورد سفال دوران تاریخی قسم بخوریم که حتما اشکانی است یا نه؟ تصریح‌کرد: امروز که علوم آزمایشگاهی وجود دارد باید نگاهمان را به مواد فرهنگی تغییر دهیم و به سراغ تکنیکها و روشهای دیگر برویم.

او افزود: پژوهشکده باستان شناسی ما چقدر توانسته رها باشد برای اینکه به این موضوع فکرکند، فکر می‌کنم خیلی کم و ناچیز. نشست‌هایمان در قالب گزارش به همکار است همکاری که در همان جنس از کاوش‌ها حضور داشته است،  همایش‌های پژوهشکده باستان‌شناسی از نوع چالشی باستان‌شناسی نیست و از جنس گردهمایی سالانه برای ارائه گزارش کار در همان جنس کاوش‌های در حال اتفاق است.

ده‌پهلوان در پایان گفت: امیدواریم خانواده باستان‌شناسی کشور دست به دست هم، خیلی از اختلاف نظرهای شخصی را کنار گذاشته و در کنار همدیگر علاوه بر موضوع هم‌افزایی به همجوشی برسیم، در این همجوشی است که می توانیم بدون اندیشه شخصی به میراث‌فرهنگی بی‌اندیشیم که برای مردم است و باید برای مردم بماند و وظیفه ما باستان‌شناسان است که بتوانیم این مسیر را خوب مهندسی کرده و پیش ببریم.

در ادامه این مراسم، سجاد علی‌بیگی رییس پژوهشکده باستان‌شناسی گفت: پروژه باستان‌شناسی شهر سوخته یکی از پروژه‌های بسیار موفق مرکز باستان‌شناسی ایران پیش از انقلاب و پژوهشکده باستان‌شناسی بوده که در سطح بین‌المللی انجام شده است.

او افزود: پروژه باستان‌شناسی شهر سوخته در تمامی اشکال و سطوح‌اش یک پروژه مشترک بوده و هم طرف ایرانی و هم غیر ایرانی بخوبی در جنبه‌های مختلف فعالیت‌های بسیار نزدیکی داشته‌اند.

این باستان‌شناس، ویژگی اصلی شهر سوخته را توجه به ابعاد گوناگون یک پژوهش تاریخی-باستان‌شناسی دانست و تصریح‌کرد: گزارش‌ها و مطالعات باستان‌شناسی در شهر سوخته تنها محدود به گزارش‌های تخصصی کاوش یا انتشار مقالات و پژوهش‌های تخصصی نشده، بلکه به این موضوع توجه شده که باستان‌شناسی را برای مردم همه فهم کنیم.

رییس پژوهشکده باستان‌شناسی گفت: در کنار تمام نوشته‌های تخصصی که به خوبی در سطح ملی و بین‌المللی چاپ و منتشر شده، برگزاری نمایشگاه دستاوردها، تهیه بروشور و کاتالوگ‌های متعدد نشان از این دارد که سرپرستان ایرانی و ایتالیایی کاوش‌های شهر سوخته به این موضوع توجه ویژه داشته‌اند که باستان‌شناسی را واقعا بین مردم ببرند.

او اظهارکرد: پژوهشکده باستان‌شناسی ضمن ارج نهادن به این پنجاه سال پژوهش مشترک میان ایران و ایتالیا که یک پژوهش همه جانبه بوده امیدوار است که پژوهش‌هایی از این جنس تداوم داشته باشد.

جبرئیل نوکنده رییس موزه ملی ایران نیز در این مراسم شهر سوخته را از مهمترین و کلیدی‌ترین محوطه‌های ایران خواند و گفت: کاوش‌های باستان‌شناسی ملی و بین‌المللی شهر سوخته نماد دوستی ۲ ملت ایران و ایتالیا است که کارنامه موفقی در مطالعات و پژوهش‌های میان رشته‌ای دارد.

او با اشاره به ماهیت نمایشگاه اسطوره‌ای که تاریخ شد گفت: ۵۰ اثر از موزه ملی ایران حاصل کاوش‌های شهر سوخته نیز در این نمایشگاه در معرض دید علاقمندان قرار گرفته است.

در ادامه سید منصور سیدسجادی سرپرست کاوش‌های شهر سوخته در این مراسم گفت: سال ۱۳۷۶ که کاوش در شهر سوخته آغاز شد یک اتاق ۳در ۴ وجود داشت و یک خانواده ولی هم اکنون به واسطه فعالیت‌های باستان‌شناسی در این منطقه ۱۲۰ خانوار در حاشیه شهر سوخته زندگی و کار می‌کنند.

این باستان‌شناس افزود: برخی گمان می‌کنند که ما تنها پول خرج می‌کنیم و کارمان بازدهی مالی ندارد ولی همین که حداقل در هر هیأت برای ۵ نفر شغل ایجاد شده برای ما کافی است، اینها کمک می‌کنند که ما آثار را حفظ کنیم.

او اظهارکرد: نتایج ۲۰ فصل کاوش در شهر سوخته، در چهار قالبِ بولتن‌های خبری به زبان ساده برای عموم، گزارش‌های حفاری، مقالات میان رشته‌ای و کتاب‌های باستان‌شناسی منتشر شده‌اند.

سرپرست کاوش‌های شهر سوخته با اشار به انتشار بیش از ۲۷۰ عنوان به زبان‌های انگلیسی و فارسی و تولید فیلم‌های بسیاری با موضوعیت شهر سوخته توسط پژمان مظاهری که در شبکه‌های ایرانی و خارجی به نمایش درآمده است خاطرنشان‌کرد: درایران باستان‌شناس خوب زیاد داریم ولی کارشناس میان رشته‌ای با توجه به وسعت و کثرت محوطه‌ها در ایران، کم داریم که در کاوش‌های شهر سوخته برای رفع این نقیصه از کارشناسان دانشگاه سالنتو ایتالیا کمک گرفتیم.

یاروسلاوا روما نوا رایزن فرهنگی سفارت ایتالیا در تهران با قدردانی از دست‌اندرکاران برگزاری این رویداد به آغاز فعالیت‌های مشترک ایران و ایتالیا در سال ۱۳۵۹ در شهر سوخته اشاره کرد و گفت: همکاری دوجانبه دو کشور در حوزه باستان‌شناس بسیار ارزشمند است و آنچه در این فعالیت‌ها برای ما مورد توجه بوده حضور دانشجویان دانشگاه سالنتو در این تبادلات فرهنگی است.

او با ابراز امیدواری در گسترش مناسبات گفت: سفارت ایتالیا در خدمت فرهنگ ایران خواهد بود و ایجاد آکادمی باستان‌شناسی ایران در ایتالیا مورد نظر ما است.

در ادامه پیام ویدئویی انرکو اسکالونه استاد دانشگاه سالنتو ایتالیا و سرپرست گروه ایتالیایی در شهر سوخته، پرفسور فابیو پولیچه رییس دانشگاه سالنتو ایتالیا، پرفسور رافائل کاشارو رییس دپارتمان میراث‌فرهنگی دانشگاه سالنتو ایتالیا و محمدرضا صبوری سفیر جمهوری اسلامی ایران در ایتالیا برای شرکت کنندگان پخش و با حضور جوزپه پرونه سفیر ایتالیا در ایران نمایشگاه «شهر سوخته اسطوره‌ای که تاریخ شد» افتتاح شد.

انتهای پیام/