شیرین کسرایی، موزه دار موزه هنرهای تزئینی ایران نوشت: باستان شناسان در پژوهش‌ها و کاوش‌های خود به این نتیجه رسیدند که در عصر باستان، سفال و چوب بر فلزات برتری داشتند، لیکن باگذشت زمان انسان‌ها به قابلیت‌های مختلف و ویژگی‌های متفاوت فلزات همچون استحکام، سختی و دوام پی بردند و در ساخت ابزارآلات کشاورزی، ادوات جنگی و ابزار کاربردی و تزئینی، فلزات را جایگزین استخوان حیوانات، سنگ و چوب کردند.

این آشنایی انسان با فلزات و نحوه استفاده از آن به هزاره هشتم پیش از میلاد بازمی‌گردد که گام بسیار مهمی در مسیر شکل‌گیری تمدن کنونی بشر برداشته شد.

با بررسی کاوش‌ها و پژوهش‌های باستان شناسان به‌خوبی درمی‌یابیم که می‌توانیم از فلزات به‌عنوان یکی از بهترین مدارک برای تحقیقات تاریخی و علمی استفاده کرد، زیرا عواملی همچون دوام، استحکام و مقاومت بالای فلزات درگذر زمان باعث شده که کمترین آسیب به این آثار واردشده باشد.

دست‌یابی به فلزات و کشف معادن آن از زمان‌های بسیار قدیم در ایران باعث پایه‌ریزی صنعتی شد که کاملاً با صنایع رایج آن زمان همچون سفالگری و صنایع مشابه تفاوت داشت به‌نحوی‌که تاریخ 700 ساله صنعت فلزکاری در ایران، دلیل واضحی بر دست‌یابی هنرمندان این مرزوبوم و همچنین تکامل این صنعت در طی قرن‌های گذشته است.

در بین آشکارترین و مهم‌ترین دست آوردهای هنر و فناوری ایرانیان در عصر باستان می‌توان به ساخت اشیاء از جنس‌های طلا، نقره، برنز و فولاد اشاره کرد که این اشیاء شامل ظروف، سلاح جنگی، زیورآلات و تزئینات می‌شده است که این آثار خلق‌شده در دوره‌های مختلف زمانی و با تأثیرپذیری از فرهنگی و سنت‌های نواحی مختلف به سبک‌های گوناگون و زیبایی برای ما به یادگار مانده است.

یکی از این هنرهای زیبا، هنر قفل‌سازی است که در آن با نقش زدن بر فلز، طرح‌های زیبا و دل‌نشین از نقوش تزئینی پدید می‌آید و این نقوش با اسطوره در هم می‌آمیزد، تا با این عمل شناسایی اسطوره‌ها و درک و دریافت فرهنگ و تمدن غنی و باشکوه ایران باستان میسر شود.

در رابطه با تاریخچه قفل‌سازی شواهد به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که این هنر حداقل از قرن ششم میلادی به بعد در کشورمان رواج داشته است. در آن زمان هنر قفل‌سازی نیز همانند سایر صنایع وابسته به فلزکاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود، لیکن در ادوار اسلامی در قالب شاخه‌ای مجزا از هنر به تکامل و ترقی دست‌یافت.

در این دوران قفل علاوه بر خصوصیت امنیتی که داشت، کاربری سمبولیک نیز یافت چنان‌که در بستن دخیل به نخل‌ها و علم‌های عزاداری نیز استفاده می‌شد.

هرچند که با ظهور عصر ماشین و تکنولوژی، رونق این هنر زیبا کم‌رنگ‌تر شده ولی هنوز هم در گوشه و کنار کسانی هستند که برحسب علاقه و ذوق به هنر ظریف قفل‌سازی روی می‌آورند و مانع از زوال این هنر می‌شوند.

ازجمله این افراد، هنرمندانی همچون استاد حسن کیانی می‌باشد که آثار هنری وی در گنجینه هنرهای تزئینی موجود بوده و برای بازدید در بخش فلزات ارائه‌شده است.

این قفل‌های تزئینی و هنری شامل تصاویر زیبا و گاهی افسانه‌ای از نقش‌های آهو، اسب، گاو، شتر و اشکالی مشابه است که از شاخص‌ترین آن‌ها می‌توان به نقش بز بالدار اسطوره‌ای و نقش بز کوهی رو به روی‌هم اشاره کرد.

انتهای پیام/