تحلیل دوگانگی در میل به میانجی زبان/ زن و زیبایی در ادبیات شفاهی ترکمن/ بازنمود اسطوره رستم به مثابه نماد ملت ایران و هویت ایرانی در شاهنامه فردوسی

در سومین نشست تخصصی پنجمین همایش ملی «میراث زبانی» موضوعات تحلیل دوگانگی در میل به میانجی زبان با تکیه بر آموزه‌های لکان در داستان«تاول» از مهدی افروزمنش، زن و زیبایی در ادبیات شفاهی ترکمن، پژوهشی بر مطالعات زبانی و زبان حال در کلیله و دمنه، فارسی فرارود و فرآیند ملت‌سازی سوسیالیستی، بازنمود اسطوره رستم به مثابه نماد ملت ایران و هویت ایرانی در شاهنامه فردوسی و دو آرشیو نسخ خطی و اسناد تاریخی در شهر سلیمانیه(اقلیم کردستان) مورد تحلیل قرار گرفت.

به گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، توحید شالچیان ناظر در این نشست که نادر کریمیان سردشتی دبیر آن بود به موضوعات تحلیل دوگانگی در میل به میانجی زبان با تکیه بر آموزه‌های لکان در داستان«تاول» از مهدی افروزمنش پرداخت و گفت: لکان از روانکاوانی بوده که برای تبیین آرای خود به امر زبان توجه کرده است. برای او، همه چیز در بستر زبان تبیین می شود و فرازبان وجود ندارد. از نظر وی در وجهی متناقض گونه، زبان همان قدر که سوژه را به ابژۀ میل خود نزدیک می کند، همان قدر نیز وی را از این ابژه دور نگه می دارد؛ زیرا زبان برای بقا به بازتولید دال های موجود در خود نیاز دارد.

او افزود: در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل کیفی و با توجه به آموزه های لکان، چگونگی ایجاد دوگانگی در میل به میانجی زبان را در داستان «تاول» مهدی افروزمنش تحلیل و ارزیابی کرده ایم. دستاوردهای پژوهش نشان می دهد که سخن و میل هیچ گاه همسوی یکدیگر نیستند. سوژه در مقام میل ورزی به میانجی سخن می خواست دال میل خود را برآورده سازد؛ اما میل همواره ناظر بر از خط در رفتن است و همسو با سخن نمی شود؛ بلکه از آن فراتر می رود. همچنین، طی شدن فاصلة بین حفظ اصل لذت با ژوئیسانس، حاکی از آن است که تحمیل اختگی نمادین بر هر کدام از شخصیت ها سبب بروز کسرشدگی یا خسران آن ها شده است. با توجه به استقرار موضع سرکوب، شخصیت های داستان به مثابه سوژۀ میل ورز می کوشند با تخطی از دال میل دیگری بزرگ، بخشی از این خسران یا کسرشدگی را جبران کند.

زن و زیبایی در ادبیات شفاهی ترکمن

طیبه عزت اللهی نژاد موضوع زن و زیبایی در ادبیات شفاهی ترکمن را به بحث نهاد و گفت:در گذشته شیوۀ زندگی عشایری و نیمه عشایری و کوچرو بودن ترکمن موجب صرف زمان زیادی برای رسیدن به مقصد می‌شده‌است، بر همین اساس برخی از پژوهشگران معتقدند که این نوع زندگی، خالق ادبیات شفاهی غنی است.

او افزود:از همین روی منابع و اسناد نشان می‌دهد که در ادبیات شفاهی ترکمن، کلیدواژۀ زن دایرۀ واژگانی گسترده‌ای را دربرمی‌گیرد و در همین راستا زیبایی زنانه نیز در شاخه‌های مختلف ادبیات شفاهی بیان می‌شود بر همین اساس در این پژوهش با روش تحلیلی‌–توصیفی و رویکردی کیفی سعی بر آن شد تا به این پرسش که زن و زیبایی چگونه در ادبیات شفاهی ترکمن‌ها تصویر می‌شود؟ پاسخ داده شود، یافته‌ها نشان می‌دهد که واژگان مرتبط با زن :«هلی»،«یان یولداش» ( به معنی دوست و همراه)، «باشداش» (به معنی سربلند)،«آیال/عیال»، «ماشغالا» «که‌یوان»، «آروات»،«خاتین»،«حانئم»،«بایری» در ادبیات شفاهی رواج دارد که نشان از شیوۀ زندگی و ارزش‌های جمعی دارد و از سویی دیگر زیبایی زنانه در ادبیات شفاهی دارای دو بعد مادی و معنوی است که مهم‌ترین مولفه‌های بعد معنوی آن دربرگیرندۀ تاب‌آوری در زندگی و تبعیت از سنت و ارزش‌های جمعی است که در قیاس با بعد مادی از جایگاه والایی برخوردار است و همچنین زیبایی مادی نیز بدن مطلوب زنانه را  در همین راستا متصور می‌شود.

بازنمود اسطورره رستم به مثابە نماد ملت ایران

در ادامه محمدعلی عزت‌زاده از بازنمود اسطورره رستم به مثابە نماد ملت ایران و هویت ایرانی در شاهنامە فردوسی سخن گفت و تصریح‌کرد:شاهنامە فردوسی کتاب تاریخ ایران در دوران باستان است و تا اواخر دورۀ قاجار، همۀ شناخت ایرانیان از آن دوران، برگرفته از شاهنامه بود. افزون بر این، شاهنامه را میتوان مهمترین کتاب تاریخ ایران و زبان فارسی در پاسداشت و انتقال تمدن، فرهنگ و هویت ایرانی نیز به شمار آورد. رستم با حضور در عمدۀ دورۀ پهلوانی شاهنامه که روایتگر حماسۀ ملی ایران و دربردارندۀ پرشورترین اشعار فردوسی است، قهرمان اول حماسۀ ملی ایران است و شکوهمندترین دورۀ ایرانِ عصر پهلوانی شاهنامه، با نقشآفرینی اوو در زمان شهریاری کیخسرو رقم می‌خورد.

او اظهارکرد: مسألۀ اصلی این پژوهش، واکاوی نقش و جایگاه رستم در دستگاه شهریاری ایران و نسبتش با ملت ایران و هویت ایرانی در شاهنامه و اندیشۀ سیاسی فردوسی است که خود بازتابندۀ اندیشۀ سیاسی و حکمت ایرانیِ ریشهدار در تاریخ است. هدف این پژوهش که بهروش توصیفی- تحلیلی و با مطالعۀ اندیشه سیاسی فردوسی از خالل آرای بازگوشدۀ او در شاهنامه وگردآوری داده‌ها به روش کتابخانهای انجام می‌پذیرد، ترسیم تصویری تازه از حضور و کارکرد رستم دردستگاه شهریاری و اندیشۀ سیاسی ایران باستان است. بر پایۀ نتایج این پژوهش، طراحی و پرورش شخصیت رستم از سوی فردوسی به مثابۀ روح ایرانی و نماد ملت ایران و نقش بنیادین او در شهریاری آرمانی کیخسرو، نمایانگر جایگاه مهم و اثرگذار مردم در جهانداری آرمانی ایرانی است.

و آرشیو نسخ خطی و اسناد تاریخی در شهر سلیمانیه

نادر کریمیان سردشتی عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در این نشست دو آرشیو نسخ خطی و اسناد تاریخی در شهر سلیمانیه (اقلیم کوردستان) را بررسی کرد و گفت: در اقلیم کوردستان (= عراق) در شهر سلیمانیه دو مرکز نسخه‌های خطی و اسناد تاریخی وجود دارد که بسیار غنی و ارزشمند بوده و تاکنون این دو مرکز علمی معرفی و شناسانده نشده‌اند:

۱-کتابخانه و مرکز اسناد اداره کل اوقاف سلیمانیه: این کتابخانه دارای حدود ۴۰۰۰ نسخه خطی و هزاران سند و آرشیو مجموعه مجلات و مطبوعات و روزنامه‌های کردستان و عراق بوده است اصل مجموعه کتابخانه اوقاف از چندین کتابخانه تشکیل و گردآوری شده‌اند همچون: کتابخانه عمومی بابانی‌ها (در قلاچوالان)، کتابخانه شیخ عبدالله خرپانی، کتابخانه ته‌ویله، کتابخانه بیاره، کتابخانه ملاغزائی در روستای گناو، کتابخانه خورمال (گلعنبر)، کتابخانه سورداش، کتابخانه بیتوش (در منطقه سردشت). علاوه بر این کتابخانه‌ها و مجموعه‌ها دهها دانشمند کورد مقیم سلیمانیه نیز به این مجموعه ملحق شده است.

۲-کتابخانه و مرکز اسناد بنیاد ژین: بنیاد ژین به منظور گردآوری اسناد و مدارک تاریخی و نسخ خطی و مطبوعات و روزنامه‌های کوردی در سال ۲۰۰۴ میلادی توسط دولت اقلیم کوردستان در سلیمانیه تأسیس شده، مدیریت آن را دو برادرفاضل و فرهنگ دوست ماموستا رفیق صالح و ماموستا صدیق صالح بر عهده دارند و تاکنون صدها نسخه خطی را جمع‌آوری کرده و آرشیو اسناد تاریخی و روزنامه‌های کردی و منابع مکتوب مربوط به کورد و کوردستان آن یکی از غنی‌ترین آرشیو کشور عراق به شمار می‌آید این مرکز تا به امروز صدها عنوان کتاب منتشر کرده و فصلنامه‌ای نیز به نام «ژین» (زندگی)در حوزه نسخ خطی، اسناد تاریخی و روزنامه‌ها و مطبوعات کوردی منتشر می‌کند.

او افزود: این دو کتابخانه و مرکز اسناد در شهر سلیمانیه مرجع پژوهشگران و محققان و دانشجویان است و نظر به غنای کتابخانه‌های آن (کتب چاپی) و آرشیو مجلات و روزنامه‌ها از بهترین کتابخانه‌های اقلیم کوردستان عراق به شمار می‌آیند. در اصل جستار با جزئیات بیشتر، به معرفی و شناساندن این دو مرکز پرداخته شده است.

مطالعات زبانی و زبان حال در کلیله  و دمنه

در ادامه فرزانه اعظم لطفی به بیان بخشی از مقاله پژوهشی بر مطالعات زبانی و زبان حال در کلیله  و دمنه پرداخت و گفت: روایتهای بسیاری در خصوص این کتاب نوشته شده است؛ که استراتژیک حکمت، سیاست و یک نوع خرد جمعی را نشان می‌دهد.

او با اشاره به اینکه زبان حال، زبان جان است که با گوش سر شنیده نمی‌شود افزود: کلیله و دمنه در دوره و زمانی اتفاق می‌افتد  که در گوشهای سر پنبه‌های بی اهمیتی فرو رفته بود و کسی به حرف های درست گوش نمی‌داده است.

فارسی فرآرود و فرآیند ملت‌سازی سوسیالیستی

حبیب‌الله اسماعیلی  نیز موضوع فارسی فرآرود و فرآیند ملت‌سازی سوسیالیستی را در این نشست به بحث نهاد و گفت: یکصد سال است که درجامعه  زبانی تاجیکستان زبان روسی دانستن یک ارزش و گریز از آن یک ضدارزش است و این اتفاق به یک باره صورت نگرفته است.

او پاسخ این پرسش که چرا هر روز جامعه زبان فارسی آنجا عقب نشینی می‌کند؟ افزود:بعد از انقلاب ۱۹۱۷ و سقوط عمارت بخارا انگار جامعه زبانی فرو ریخت و زمینه ای شد که اتفاق دیگه ای بیفتد و در حالیکه در آن جامعه زبان رسمی فارسی بود از تخت فرو افتاد و روسها پس از به قدرت رسیدن مدارس روسی را آنجا گسترش دادند.

انتهای پیام/

کد خبر 1402120700303
دبیر مهدی نورعلی

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha