به گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، سجاد علی‌بیگی رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی روز دوشنبه ۱۴ اسفندماه که در بیست و یکمین گردهمایی سالانه باستان‌شناسی ایران سخن می‌گفت، تصریح کرد: نیم قرن پیش که ادارۀ کل باستان‌شناسی به مرکز باستان‌شناسی ایران تغییر یافت، نه تنها از نظر ساختار اداری و مأموریت سازمانی دچار تغییر و تحول شد، بلکه با حضور مدیر تازه‌وارد آن لباسی تازه بر تن کرد و در قامت یک مرکز پژوهشی ملی سربرآورد. اوج‌گیری فعالیت‌های میدانی باستان‌شناسی ایران در دهۀ ۱۳۵۰ فرصتی برای بالیدن مرکز باستان‌شناسی بود و این فرصت با حضور فیروز باقرزاده، باستان‌شناس خوش‌فکر و کاردان، زمینۀ تربیت نسلی نو در میان پژوهشگران جوان این سرزمین را فراهم آورد که باستان‌شناسی ایران تا همین یک دهه پیش شاهد حضور آنها در میدان عمل بود و جایگاه کنونی ما مرهون تلاش‌های خستگی‌ناپذیر آنهاست.
او افزود: یکی از اقدامات دکتر باقرزاده مدیر لایق و توانای مرکز، برگزاری مجمع تخصصی سالانه در رابطه با کاوش‌ها و پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران بود که فرصتی فراهم می‌کرد تا باستان‌شناسان ایرانی و خارجی در نشستی سه روزه به بیان نتایج و دستاوردهای فعالیت‌های میدانی خود بپردازند و بدین شکل فرصتی برای طرح دیدگاه‌ها و انتشار نتایج پژوهش‌های میدانی پیش روی پژوهشگران قرار می‌گرفت. برونداد چنین رویداد مهمی که به شکل چند جلد کتاب از سال ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۶ منتشر شده، نشان‌دهندۀ نگاه سطح «بالای» مرکز و همچنین پژوهشگران آن روز به پژوهش‌های علمی است.
علی‌بیگی اظهار کرد: برگزاری این مجمع که زمینۀ مهمی برای انتشار نتایج فعالیت‌های علمی مرکز باستان‌شناسی و پژوهش‌های حاصل از انعقاد تفاهم‌نامه‌های «مرکز» با سایر دانشگاه‌ها و موسسه‌های علمی باستان‌شناسی دنیا بود، نشان می‌دهد که باستان‌شناسان ایرانی در تلاش بودند تا حد امکان خود را متفاوت از یک دهه پیش، که اغلب به عنوان بازرس در هیئت‌های باستان‌شناسی خارجی حضور داشتند، به عنوان یک باستان‌شناسِ مستقل و صاحب فکر معرفی کنند. از این رو تلاش کردند تا به نحوی خود را به علم روز نزدیک کرده و با گشودن درهای پژوهش در کشور، گام‌های موثری در این زمینه بردارند.
او گفت: مقالات میان‌رشته‌ای ۵۰ سال پیش همکاران مرکز باستان‌شناسی ایران نشان می‌دهد که باستان‌شناسی ایران گام در راهی تازه گذاشته بود. جایگاه انتشار چنین مجموعه‌ای از دید مدیر مرکز باستان‌شناسی ایران به حدی بود که دکتر محمد یوسف کیانی، باستان‌شناس کاردان، دست به قلم و توانای مرکز باستان‌شناسی، به عنوان مسئول دبیرخانۀ دائمی این مجمع سالانه منتسب شده بود تا از انتشار وزین آن اطمینان داشته باشند. با گذشت نیم قرن از آن روزگار انتشارات مرتبط با این گردهمایی‌های علمی همچنان مورد استفاده و استناد پژوهشگران اهل قلم است.
رئیس پژوهشکده باستان‌شناس گفت: به هر روی پنجاه سال از برگزاری نخستین گردهمایی سالانۀ باستان‌شناسی ایران با چنین شکل و ماهیتی می‌گذرد. اکنون که در آستانۀ برگزاری بیست و یکمین گردهمایی سالانۀ باستان‌شناسی ایران هستیم، می‌توان به ارزیابی جایگاه واقعی خود بپردازیم. این مهم جز با خود انتقادی و نگاه همه‌جانبه فراهم نخواهد شد. علی‌رغم تلاش‌های فراوانی که در راه اعتلای باستان‌شناسی ایران شده و می‌شود، باید اعتراف کرد که امکانات کنونی برای پاسخگویی به حتی بخش ناچیزی از ضرورت‌های پژوهشی باستان‌شناسی کشور نیز کافی نیست. تا زمانی که نهادی نیرومند، با بودجه و پشتیبانی کافی و مناسب در وزارتخانه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای انسجام این ساختار وجود نداشته باشد، تلاش‌های فردی و حرکت‌های گاه و بی‌گاه محدود، مشکلی از باستان‌شناسی ما حل نخواهد کرد.
علی‌بیگی خاطرنشان‌کرد: در مقابل؛ میزان باورنکردنی تخریب آثار و ناتوانی ما از جلوگیری از چنین تخریباتی، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به آثار تاریخی-فرهنگی کشور و هویت جمعی ما خواهد زد. اگر شرایط به شکل کنونی پیش برود، قطعاً بخشی از تاریخ و مدارک فرهنگی ما به دست تاراجگران آثار تاریخی و افراد ناآگاه بر باد خواهد رفت و در آینده تنها باید از آنچه بر میراث فرهنگی ما گذشته حسرت بخوریم. آن‌گونه که فهرست مقالات منتشر شده در گزارش‌های بیست و یکمین گردهمایی سالانۀ باستان‌شناسی ایران نشان می‌دهد، فعالیت‌های میدانی باستان‌شناسی که با مجوز پژوهشکده باستان‌شناسیِ پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری به مرحلۀ اجرا درآمده است بیشتر در راستای پاسخگویی به استعلام‌ها، حفریات اضطراری و کاوش‌های نجات‌بخشی انجام می‌شود.
رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی افزود: نبود بودجۀ کافی و متناسب با شمار آثار تاریخی و گسترۀ وسیع ایران‌زمین نشان می‌دهد که عملاً پژوهش‌های جدی و عمیقی در حال انجام نیست و امید است با پیگیری‌های رئیس پژوهشگاه و مساعدت‌های وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از چنین رخوت و عزلتی برهیم.
او تصریح کرد: از میان ۱۱۹ فعالیت میدانی سال ۱۴۰۱، مجموعاً ۳۰ گزارش برای ارائه به شکل سخنرانی ارائه شده و طی ۳ روز پیش‌رو ارائه خواهد شد. گزارش مقدماتی این ۱۱۹ پژوهش در مجلدی ۷۰۰ صفحه‌ای گردآوری و تدوین شده و از این‌رو که آگاهی‌های تازه‌ای بلافاصله پس از کار میدانی در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد، مفید است.پیش‌بینی شده که در سال ۱۴۰۳ سخنرانی‌های ارائه شده در قالب «مجموعه مقاله‌های بیست و یکمین گردهمایی سالانۀ باستان‌شناسی ایران» منتشر شود تا، این همایش به رسالت اولیۀ خود بازگردد.
انتهای پیام/
نظر شما