به گزارش میراث آریا، محسن موحدی در معرفی حمام گنجعلی‌خان گفت: گنجعلی‌خان حاکم کرمان در دوران صفویه سال‌های ۱۰۰۵ تا ۱۰۳۴ هجری قمری بوده، گنجعلی‌خان در دوران حکومت خود در کرمان و نواحی تحت حکومت خود اقدام به ایجاد بناهای عمومی و عام‌المنفعه زیادی کرده است که از جمله آنها در کرمان مجموعه گنجعلی‌خان شامل میدان، مسجد، کاروانسرا، ضرابخانه، آب‌انبا، بازار و حمام است.
سرپرست معاون میراث‌فرهنگی کرمان افزود: دوره رونق ساخت حمام مربوط به عصر صفویه است، در این دوره در کنار ساخت و سازهای گسترده تعداد نسبتاً زیادی حمام در شهرهای مختلف ایران ساخته شده که در نوع خود شاهکارند و حمام گنجعلی‌خان نیز از جمله این حمام‌ها است، این حمام در ضلع جنوبی میدان گنجعلی‌خان و در مسیر اصلی بازار قرار گرفته که به دستور گنجعلی‌خان و به دست توانای استاد سلطان محمد معمار یزدی که از ماندگارترین چهره‌های معماری دوران صفویه است ساخته شده، حمام گنجعلی‌خان اوج هنر و شاهکار معماری دوران صفویه به شمار رفته که در آن همه اصول و قواعد معماری و هنر از جمله مقرنس‌کاری، کاربندی، قرینه‌سازی، کاشی‌کاری، گچ‌بری، نقاشی و تزئینات سنگی به کار رفته است.
او در ادامه بیان کرد: مصالح به کار رفته در این بنا شامل آجر، سنگ، کاشی، ملات ساروج و گچ بوده و نقشه معماری فضاهای حمام به گونه‌ای است که به بهترین وجه انتظارات را برآورده کند، قرار گرفتن بنا در کنار دیگر بناهای عمومی و بافت شهر، منبع و نحوه تامین آب و دفع فاضلاب و مسائل مربوط به تنظیم دما و رطوبت از دیگر عواملی بوده که در نقشه معماری و جزئیات ساخت حمام موثر است.
موحدی اظهار کرد: حمام از قسمت‌های مختلفی چون سردر ورودی، رختکن و گرمخانه تشکیل شده، سر در حمام با نقش‌های بسیار زیبایی از گل و گیاه توسط هنرمندان مشهور دوران صفویه نقاشی شده و به‌وسیله رنگ‌های گیاهی رنگ‌آمیزی شده است، رختکن حمام به شش غرفه تقسیم شده که هر غرفه مخصوص یک طبقه اجتماعی بوده و شامل غرفه‌های روحانیون، خوانین، کارگران، بازرگانان، کشاورزان و پیشه‌وران بوده است، در این غرفه‌ها علاوه بر فضای رختکن، فضای کافی برای نشستن، صرف چای و کشیدن قلیان پس از استحمام وجود داشته و کف و دیوارهای غرفه‌ها با کاشی تزئین شده، در کف رختکن داخل هر یک از غرفه‌ها نیز فواره‌ها و حوضچه‌هایی وجود دارد که علاوه بر زیبایی، نور عبوری از سقف رختکن و هر کدام از غرفه‌ها پس از انعکاس در آب داخل حوض‌ها باعث روشنایی بیشتر فضا می‌شده است، سقف بلند رختکن نیز با مقرنس‌های بسیار زیبا تزئین شده است.
سرپرست معاون میراث‌فرهنگی کرمان تصریح کرد: گرمخانه محل اصلی استحمام بوده که از قسمت‌های حاکم نشین، خزینه، نظافت‌خانه و چاله‌حوض یا حوض‌گود تشکیل شده است، چاله‌حوض مشتمل بر یک حوض آب با طاقی شبیه خیمه با سازه کاربندی است و هشت ستون حمام بر زیبایی آن افزوده است، آب حمام بوسیله قنات شهرآباد که در ۳۰ کیلومتری کرمان قرارگرفته تامین می‌شده و سیستم کانال‌کشی آب و فواره‌ها بر اصول مهندسی چنان دقیق محاسبه شده که در حوضچه‌های حمام آب فشانی کند و از عجائب معمعاری حمام است، خزینه محل گرم شدن آب حمام بوده و در کف آن دو دیگ مسی قرار داشته که حرارت تولید شده به وسیله تون یا گُلخن را به داخل خزینه انتقال داده و اضافه گرمای ایجاد شده پس از عبور از کانال‌های مارپیچ مانند کف حمام از طریق دودکش‌هایی که در دیوار حمام قرار داشته به خارج حمام و فضای پشت‌بام منتقل می‌شده است و بدین ترتیب علاوه بر گرم شدن کف حمام باعث گرم شدن دیوارها نیز می‌شده است.
او در پایان خاطر نشان کرد: این حمام تا سال ۱۳۱۶ هجری شمسی به عنوان حمام عمومی فعال بوده و در سال ۱۳۵۰ پس از مرمت و بازسازی به موزه مردم‌شناسی حمام گنجعلی‌خان تبدیل شده است و امروزه یکی از پربازدیدترین و جذاب‌ترین اماکن گردشگری کرمان است.
انتهای پیام/
نظر شما