میراث‌آریا: امسال برای اولین‌بار نگارخانه سرو باغ و عمارت جهانی اکبریه بیرجند به مناسبت تقارن و تلاقی دو بهار قرآن و طبیعت به نمایشگاه قرآن‌های خطی و نسخ گران‌بهای قرآن را برگزار می‌کند. این نسخ سراسر نور و هنر که برای نخستین‌بار از گنجینه مجموعه باغ جهانی اکبریه خارج شد در این نمایشگاه به نمایش درآمد.
نور قرآن در باغ اکبریه
اکنون گردشگران، مسافران نوروزی و مردم خراسان جنوبی با همراهی مهمانان خویش در کنار بازدید از اولین اثر جهانی استان از نمایشگاه قرآن‌های خطی نیز بازدید می‌کنند و روح و جان خویش با قرآن‌هایی که منتسب به دست‌نوشته های امام علی (ع) و امام رضا (ع) و دیگر هنرمندان هستند جلا می‌دهند.
برو و بیاهای بسیار گردشگران و مسافران نوروزی و مردم خراسان جنوبی از این نمایشگاه در کنار موزه‌های باستان‌شناسی، مردم‌شناسی و... که در باغ و عمارت جهانی اکبریه به‌نمایش درآمده است به همراه معماری خاص و ویژه این اثر جهانی نشان از اقبال گردشگران و مسافران از نمایشگاه قرآن‌های خطی در مقر اصلی نوروز گاه مرکز خراسان جنوبی دارد.
البته یادگار نوشته‌های مسئولان از جمله استاندار خراسان جنوبی، فرماندار بیرجند و... نیز حکایت از بازدیدهای مسئولان و متولیان امر نیز از این نمایشگاه دارد.
گشت نیم‌روزه بیرجندگردی اهالی رسانه خراسان جنوبی وقتی با همراهی گردشگران و مسافران توأم می‌شود و مسافران و گردشگران را نیز با آن‌ها همراه می‌کنند تا پای روایت مسئولان برگزارکننده بنشینند و در جریان جزئیات قرآن‌های به‌نمایش درآمده در این نمایشگاه قرار گیرند و ناخودآگاه دست به گوشی شوند برای ثبت و ضبط گفته‌ها روایان و آثار به‌نمایش‌درآمده در این نمایشگاه.
ابتدا هم جواد سیروسی، کارشناس موزه‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی برای اهالی رسانه در مورد این ابتکار که برای اولین‌بار در استان اتفاق افتاد سخن گفت و سپس هم به معرفی قرآن‌ها و دیگر آثار به نمایش درآمده در سالن شماره یک نمایشگاه قرآن پرداخت.
به گفته او امسال سید احمد برآبادی، سرپرست اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی پیشنهاد برگزاری نمایشگاه تخصصی قرآن را که مرتبط با ماه مبارک رمضان بود، داد به همین واسطه نمایشگاه قرآن‌های خطی و نسخ گران‌بهای قرآن را در نگارخانه باغ و عمارت جهانی اکبری بری اولین‌بار برگزار کردیم.
خروج نسخ از گنجینه
سیروسی با بیان این که هر سال در این نوروز نگارخانه باغ و عمارت جهانی اکبریه بیرجند به برپایی نمایشگاه‌های هنری و فرهنگی هنرمندان استان اختصاص می‌یافت، افزود: امسال با پیشنهاد و ابتکار سرپرست اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان بخشی از قرآن‌هایی که برای نخستین‌بار از گنجینه مجموعه باغ و عمارت جهانی اکبریه خارج شد، در این نمایشگاه به نمایش گذاشته در آمد.
کارشناس موزه‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی متذکر شد: این قرآن‌ها از جمله نسخه‌هایی است که قبلاً به دلیل محدودیت فضای نمایشگاهی و شرایط خاصی که داشتیم، نمایش داده نمی‌شدند.
او افزود: همچنین این نکته نیز لازم به یادآوری است که این تصمیم به دلیل فضای محدود نمایشی و نیاز به کنترل دقیق دسترسی‌ها برای حفظ استانداردهای نگهداری آثار خطی گرفته شد.
سیروسی به این نکته نیز اشاره کرد که در این نمایشگاه، به‌صورت موقت شرایط امنیتی لازم را فراهم کردیم تا بتوانیم این قرآن‌ها را به نمایش بگذاریم.
کارشناس موزه‌های اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی با اشاره به این که نمایشگاه دارای دو بخش است ادامه داد: یک بخش نسخه‌های خطی و آثار قدیمی و دیگری آثاری که از آستان قدس به امانت گرفته‌ایم، شامل نسخه‌های چاپی که از روی نسخه‌های اصلی ساخته شده‌اند.
نسخه‌های خطی دست‌نویس
به گفته سیروسی همه قرآن‌هایی که در این نمایشگاه به نمایش گذاشته شده‌اند، نسخه‌های خطی دست‌نویس بوده و مربوط به منطقه خراسان جنوبی است.
او با اشاره به این که برخی از این قرآن‌ها دارای تضمین اصالت است متذکر شد: همچنین قرآن‌هایی با جلد لاکی و نقاشی‌های لاکی که رسم‌الخط‌های متفاوتی دارند. این قرآن‌ها نه‌تنها از نظر ظاهری متفاوت‌اند، بلکه از نظر کاربرد هم تفاوت دارند.
کارشناس موزه‌های اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی ادامه داد: بعلاوه برخی از قرآن‌ها به‌گونه‌ای نوشته شده‌اند که فرد می‌توانست آن‌ها را ریز یا درشت بخواند، و برخی دیگر ممکن است حاشیه‌نویسی داشته باشند که این حاشیه‌ها معمولاً تفسیرهایی از آیات قرآن هستند که توسط مراجع تقلید نوشته شده‌اند.
او گفت: در این نمایشگاه، شما همچنین قرآن‌هایی را مشاهده می‌کنید که به‌صورت خاص در قطع‌های جیبی و بسیار ظریف نوشته شده‌اند، همچنین برخی از این آثار شامل تفاسیر نیز هستند.
ایرانی‌ها پیش‌گام در کتابت
سیروسی این نمایشگاه را فرصتی برای آشنایی با تاریخ کتابت قرآن و هنر خوشنویسی اسلامی دانست و ادامه داد: ایرانی‌ها در این زمینه پیش‌گام بوده و نخستین کتابت‌ها و خوشنویسی‌ها را در تاریخ قرآن توسط ایرانی‌ها شاهد هستیم.
کارشناس موزه‌های اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی ادامه معرفی نمایشگاه قرآن‌های خطی در سالن شماره دو را به امین ترابی، همکارش واگذار می‌کند و او هم این گونه توضیح می‌دهد که در سالن شماره دو نمایشگاه، پوسترهایی قرار دارند که تاریخ کتابت قرآن از سده سوم هجری قمری تا سده چهاردهم هجری را نمایش می‌دهند.
ترابی گفت: آن چه مشاهده می‌کنید این است که هرچه زمان پیش می‌رود، دقت و هنر در کتابت قرآن افزایش‌یافته است، و از رسم‌الخط‌های عربی به سمت رسم‌الخط‌های فارسی تغییراتی مشاهده می‌شود.
او افزود: همچنین، در این سالن نسخه‌هایی را مشاهده می‌کنید که به‌صورت دقیق و برابر با نسخه اصلی چاپ شده‌اند. این نسخه‌ها تمامی در موزه مرکزی آستان قدس نگهداری می‌شوند و از جمله مهم‌ترین آثار در این زمینه هستند.
راهنمای موزه خراسان جنوبی ادامه داد : اولین نسخه‌ای که در این نمایشگاه می‌بیند، نهج‌البلاغه‌ای است که به دست یاقوت مستعصمی، یکی از کاتبان برجسته ایرانی، نوشته شده است. یاقوت مستعصمی به‌عنوان استاد بلامنازع کتابت در تاریخ کتابت شناخته می‌شود و این نسخه به‌واسطه نام کاتب خود شهرت یافته است. نسخه بعدی که مشاهده می‌کنید مصحف زرنگار است. این مصحف از نظر کتابت با مصحف ابن طباخ مشابهت‌هایی دارد؛ هر دو دارای سه کتیبه در هر صفحه هستند که در آن‌ها کتیبه‌های بالایی، وسط و پایینی قرار دارند. اما مصحف زرنگار تفاوت‌های عمده‌ای با مصحف ابن طباخ دارد.
تمام کتیبه‌های این مصحف ۱۰۰ درصد طلاکاری شده‌اند و هنر به‌کاررفته در حاشیه‌ها و کتیبه‌ها بسیار دقیق‌تر و پیچیده‌تر است. ابن طباخ فردی بود که در دوران هرج‌ومرج هرات در این منطقه ماند و سبک هنری خاصی را پایه‌گذاری کرد. این مصحف در قرن نهم هجری کتابت شد و از نظر ظاهری شباهت زیادی به مصحف زرنگار دارد.
مصحف رضوی
او بیان کرد: مصحف رضوی یکی از قدیمی‌ترین و کامل‌ترین قرآن‌های موجود است. این قرآن به خط حجازی نوشته شده و حدود ۹۵ درصد قرآن را شامل می‌شود. این مصحف از نظر قدمت و کامل‌بودن بسیار ارزشمند است.
ترابی ادامه داد: در نهایت، به سراغ مصحف حضرت علی علیه‌السلام و مصحف امام رضا علیه‌السلام می‌رویم. مصحف حضرت علی به‌احتمال زیاد توسط خود حضرت علی نوشته شده است و مصحف امام رضا ویژگی خاصی دارد؛ اعراب‌گذاری آن با خط‌قرمز رنگ انجام شده و در انتهای سوره نور و ابتدای سوره توبه نوشته‌هایی وجود دارد که این قرآن را به امام رضا نسبت می‌دهند.
راهنمای موزه خراسان جنوبی گفت: آخرین نسخه‌ای که معرفی می‌کنیم، قرآن بای سنقر میرزا است. این قرآن توسط شاهزاده تیموری بای سنقر میرزا نوشته شده است و شامل ۵۳ سوره از قرآن است. این نسخه به دلیل حجم بالا و تعداد کم سوره‌ها ویژگی خاصی دارد.
نفیس‌ترین قرآن‌های خطی
حمزه حمزه، مسئول امور موزه‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی هم اظهار کرد: به مناسبت ایام رمضان و گرامیداشت شب‌های قدر تعدادی از نفیس‌ترین قرآن‌های خطی همانندسازی شده جهان با همکاری سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در مجموعه میراث جهانی باغ‌موزه اکبریه به نمایش در آمد.
اوگفت: باتوجه‌به تقارن بهار قرآن و بهار طبیعت (نوروز)، فرصتی به وجود آمد تا برای نخستین‌بار در استان قرآن منسوب به دستخط ائمه معصوم (ع) به همراه تعدادی از نسخ خطی قرآن از مخزن موزه‌های استان به نمایشگاه عمومی گذاشته شود.
حمزه افزود: این نمایشگاه از ۲۸ اسفند 1403 تا ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ از ساعت ۹ صبح تا ۱۹ شب در محل نگارخانه سرو مجموعه میراث جهانی باغ‌موزه اکبریه بیرجند، به روی گردشگران و بازدیدکنندگان باز است.
انتهای پیام/
نظر شما