هم‌زمان با هفته کتاب و کتابخوانی ۲هزار جلد کتاب توسط یکی از کارشناسان سابق اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی زابل به کتابخانه این اداره اهدا شد که با توجه به اهمیت و وجود مؤلفه‌های تاریخی موجود و پیشینه بسیار مثبتی که سیستان در سطح ملی و جهانی دارد به سراغ علیرضا خسروی اهداکننده ۲هزار جلد کتاب به اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی زابل رفتیم در زمینه این اقدام ارزشمند از وی سوالاتی پرسیدیم.
از فعالیت خودتان در سیستان بفرمایید؟
در سال ۷۴ اولین کارشناسی بودم که وارد شهرسوخته بهشت باستان‌شناسان شدم و پیش از آن کسی در آنجا فعالیت نمی‌کرد، با عشق، علاقه و دلبستگی که به میراث‌فرهنگی و سرزمین سیستان داشتم سعی کردم که آنچه در توان داشتم انجام دهم، ۲۳ سال در منطقه سیستان فعالیت کردم سه سال قبل به اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان‌رضوی مامور به خدمت شدم و امسال نیز بازنشسته خواهم شد، با توجه به اینکه نگاه میراث‌فرهنگی به مبانی هویت تاریخی سرزمین ماست و همه جای آن ارزشمند است اگر گامی برای تبیین و تعریف مبانی هویت ما برداشته شود کار مهمی برای آینده صورت می‌گیرد.
منابع، اسناد تاریخی و نیز پژوهش‌های مرتبط با سیستان را با چه هدفی گردآوری کردید؟
خلئی در استان سیستان و بلوچستان به‌ویژه در منطقه سیستان وجود داشت و آن نبود منابع و مدارک در پیوند با میراث‌فرهنگی در حوزه‌های باستان‌شناسی، تاریخی و مردم‌شناسی بود همچنین کتابخانه تخصصی در سیستان وجود نداشت و بسیاری از دلبستگان و علاقمندانی که برای آگاهی از آثار تاریخی و پیشینه‌های فرهنگی می‌آمدند مکانی برای آگاهی از این پیشینه ارزشمند وجود نداشت لذا با همین پرسش‌ها و خواست‌های مردمی به این نتیجه رسیدم باید منابع و مدارکی گردآوری شود، بنابراین شروع به جمع آوری منابع و اسناد تاریخی و نیز پژوهش‌های فارسی و انگلیسی که در ارتباط با سیستان بود کردیم که کم کم کتابخانه کوچک در اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی زابل شکل گرفت و این کتابخانه با گذشت چند سال بزرگ‌تر شد.
کتاب‌های گردآوری شده در چه زمینه‌هایی هستند؟
همه منابع تاریخ ایران که درباره رویدادها و پیشینه‌های تاریخی سیستان مطالبی داشتند در این کتابخانه قرار داده شد، علاوه بر اینها از منابع تاریخ، باستان‌شناسی و منابع تاریخ هنر نیز در این کتابخانه گنجانده شده است، جهت‌گیری اصلی این کتاب‌ها در زمینه تاریخ، باستان‌شناسی مردم‌شناسی و مبانی هنری سیستان است البته بخشی هم نگاهی به منابع کلی تاریخ و هنر و باستان‌شناسی ثلا تاریخ ویلدورانت، مبانی تاریخ ایران و کلیات باستان‌شناسی دارد.
منابع طی چند مرحله گردآوری و به کتابخانه اهدا شد؟
این منابع در دو مرحله به اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی زابل اهدا شد، در مرحله اول بخشی از این کتاب‌ها در زمان افتتاح پایگاه جهانی شهرسوخته به این پایگاه اهدا شد و در حال حاضر در کتابخانه پایگاه جهانی شهرسوخته قرار دارد.
نخستین کتاب‌هایی که به اداره زابل اهدا شد به‌صورت فتوکپی از کتاب‌های تاریخ سیستان ملک‌الشعرای بهار که مربوط به سده‌های پنجم و ششم از منابع تاریخ سیستان و کتاب احیا الملوک نوشته شاه‌حسین سیستانی مربوط به روزگار صفویه بود، این کتاب‌ها در دهه هفتاد نایاب بود و تجدید چاپ نشده بود که به ناگزیر این کتاب‌ها را امانت گرفته و از آن‌ها فتوکپی می‌گرفتم و در کتابخانه اداره قرار می‌دادم، این منابع در ابتدا به عنوان منابع تاریخی سیستان مورد استفاده قرار می‌گرفتند اما بعدها گزارش پژوهش‌هایی که ایتالیایی‌ها به زبان انگلیسی در باستان‌شناسی سیستان کار کرده بودند را جمع‌آوری کردم، بخشی دیگر از این کتاب‌ها را که تخصصی‌تر بوده و مربوط به تاریخ سیستان بود به‌تازگی به کتابخانه اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی زابل اهدا کردم.
چه تعداد کتاب در زمینه آثار باستانی سیستان به چاپ رسانده اید؟
در زمانی که مدیر پایگاه شهرسوخته شدم پنج کتاب مهم را با اعتبارات پایگاه چاپ کردیم از جمله کتاب سدهای باستانی سیستان که نگاهی به جغرافیای تاریخی سیستان، جابجایی‌های هیرمند و اثرگذاری‌های هیرمند در پاگرفتن تمدن‌های دشت سیستان بود. کتاب دیگر پیش از تاریخ سیستان پروفسور طوسی بود که در پیش از انقلاب شامل دستاوردهای باستان‌شناسی گروه ایزمئو در سیستان بود که به فارسی برگردان نشده بود که ما چاپ و منتشر کردیم. کتاب سوم زاهدان کهنه که نتیجه فصل نخست پژوهش‌های باستان‌شناسی موسوی حاجی بود که دیدگاه تازه‌ای را در ارتباط با زاهدان کهنه می‌داد و رازهای جدیدی را از پیشینه آن به ما می‌داد. دو کتاب هم تجدید چاپ کردیم کتاب ۶ زبانه دکتر سجادی که پیشتر چاپ و نایاب شده بود که ما دوباره آن را تجدید چاپ کردیم.
درباره نخستین کتابخانه دیجیتال میراث فرهنگی استان در سیستان توضیح دهید.
افزون بر گردآوری منابع پژوهشی سیستان از دهه‌ی ۸۰ نخستین کتابخانه دیجیتال میراث استان را هم در زابل راه‌اندازی کردیم، در این کتابخانه افزون بر فایل‌های نسخه‌های خطی نفیس، کتاب‌های پژوهشی و منابع سیستان در فایل‌های باستان‌شناسی، تاریخ، ادبیات، مردم‌نگاری، دست‌ساخت‌ها، مرمت، بادها، آس‌بادها و غیره در دسترس پژوهشگران و دلبستگان میراث‌فرهنگی است.
در پایان اگر سخنی دارید بفرمایید.
میراث‌فرهنگی ایران یک مفهومی دارد که در فرایند تاریخی بوجود آمده و افرادی همچون فردوسی بزرگ، سعدی، فرخی و غیره نقش عمده‌ای در این فرایند داشتند یعنی تلاش فردوسی همین جمع‌آوری اسناد و مدارک و پیشینه‌های تاریخی و فرهنگی در سطح کلان بود تا راه‌نشانی برای نسل‌های آینده باشد تا با تاریخ خودشان آشنا باشند، فردوسی هم رویکرد کلانی به گردآوری اسناد و مدارک داشت و کاری که ما امروز به عنوان وارثان آن‌ها می‌توانیم انجام دهیم این است که هرکدام‌مان در حد توان خودمان این دغدغه را داشته باشیم که هر منبع کوچکی را حتی در حد یک ضرب المثل جمع‌آوری و نگه‌داری کنیم.
انتهای پیام/
