جنگل‌های هیرکانی کمربندی عمدتا از نوع جنگل‌های معتدله پهن‌برگ خزان‌کننده با سابقه تکامل ۵۰ میلیون‌ساله هستند که در امتداد سواحل جنوبی دریای کاسپین از آستارا در استان گیلان تا گلیداغی در استان گلستان قرار دارند. این جنگل‌ها در زمره جنوبی‌ترین رویشگاه‌های جنگلی از نوع جنگل‌های معتدله خزان‌کننده هستند؛ وجود چنین رویشگاه‌های منحصربه‌فردی در این عرض جغرافیایی بسیار نادر و استثنایی است. اقلیم معتدل ناشی از وجود دریای کاسپین در شمال و رشته کوه‌های البرز در جنوب مهم‌ترین دلیل وجود این جنگل‌ها در این عرض چغرافیایی است. از این جنگل‌ها به عنوان «فسیل زنده» یا «موزه طبیعی» و مادر جنگل‌های جوان اروپا و شمال آمریکا یاد می‌شود؛ زیرا خاستگاه و یکی از مهم‌ترین پناهگاه‌های غرب اوراسیا برای گونه‌های گیاهی باقیمانده از دوران سوم زمین‌شناسی، گونه‌های نادر و در معرض خطر گیاهی و جانوری و گونه‌های بومی محلی و منطقه‌ای و جهانی یگانه به شمار می‌روند.
۳۰۶ هزار هکتار از بهترین و دست‌نخورده‌ترین بخش‌های جنگل‌های هیرکانی در قالب ثبت سریالی با ۱۲ سایت و ۱۵ لکه در پنج استان، در تاریخ ۱۹ تیرماه سال ۱۳۹۸ برابر با ۱۰ جولای ۲۰۱۹، در چهل و سومین گردهمایی جهانی یونسکو در کشور آذربایجان، باکو، به عنوان دومین میراث طبیعی ایران، بر اساس معیار ۹، به شماره ۱۵۸۴، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است؛ تا این میراث باستانی یگانه به نام ایران و برای جهانیان تا ابد باقی بماند.
از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده حیات جنگل‌های هیرکانی، دستاندازی‌های انسان به این میراث بی‌بدیل بشری است. ویلاسازی، سدسازی، قطع بی‌رویه، قاچاق چوب، زباله، چرای بیش از حد دام، شکار غیرقانونی، تجاوز به عرصه و حریم منابع طبیعی از مهم‌ترین دلایل تهدیدکننده بقایای این جنگل‌های باستانی است که قدمتی بیش از تاریخ بشری دارند. با وجود تهدیدات بسیار، در شیب‌های تند و غیرقابل دسترس و ارتفاعات بالا، بخش‌های وسیعی از جنگل‌های هیرکانی همچنان روند تکامل طبیعی خود را می‌پیمایند و ما را بر آن می‌دارند که در حفاظت از این گنجینه ارزشمند باستانی بکوشیم. ساماندهی دام و دامدار، توانمندسازی روستاییان، عدم ساخت و ساز در محوطه‌های جنگلی، آموزش و افزایش آگاهی‌های همگانی در مورد جنگل و ارزش‌های وابسته به آن، ساماندهی زباله و بازیافت پسماندها، گردشگری پایدار و آموزش راهنمایان گردشگری بر پایه اصول طبیعت‌گردی از راهکارهای مقابله با تخریب بیشتر این جنگل‌های باستانی است.
استان گیلان افزون بر زیبایی کم‌نظیر جنگل‌های هیرکانی و مردمانی خونگرم و مهمان‌نواز به سبب نزدیکی به دریا و بهره‌مندی از زیرساخت‌های گردشگری، حضور اقوام گوناگون، صنایع‌دستی، خوراک‌های متنوع و غیره زمینه‌ساز توسعه گردشگری بر پایه اصول توسعه پایدار را فراهم می‌کند. از جمله مناطق بسیار دیدنی در نزدیکی سایت‌های هیرکانی باید به قلعه رودخان و ماسوله در نزدیکی سایت گشت‌رودخان، قله درفک، غار دربند رشی، تپه‌های باستانی مارلیک و غار اسپهبدان در نزدیکی سایت سیاهرود رودبار، قلعه صلصال و روستای بسیار زیبای سوباتان و گورستان باستانی آن در نزدیکی سایت لیسار اشاره کرد. افزون بر این‌ها زیبایی‌های طبیعت در این مناطق از جمله قله‌های مرتفع و زیبا، آبشارهای دیدنی، دره‌های ژرف و غارها می‌تواند سبب جذب گردشگران طبیعت از درون و بیرون از کشور شود.
انتهای پیام/
