«نخل پا» میراث ناملموس عاشورایی در کردکوی

آیین عاشورایی نخل پا ازجمله میراث معنوی است که در سطح گسترده با قدمتی دیرین، همه‌ساله با شور و هیجان خاصی در میان انبوهی از عاشقان اباعبدالله الحسین (ع) در روستای بالاجاده شهرستان کردکوی در غرب استان گلستان برگزار می‌شود.

مراسم مذهبی ازجمله آیین عاشورایی نخل پا به واقعه روز عاشورا و شهادت مظلومانه امام حسین (ع) و اسارت اهل‌بیت پیامبر (ص) اشاره دارد. واقعه روز عاشورا در کربلا که یک واقعه قدسی در تاریخ مذهب شیعه است از آن زمان این واقعه بر روی زندگی مردم تأثیر گذاشت و این آیین نسل به نسل به آیندگان منتقل شد. 

در نزدیکی ظهر عاشورا بر حسب سنت قدیم تمامی هیئت‌های مذهبی روستا با زنجیرزنی و سینه‌زنی خودشان را به مجمع عزاداران امام حسین (ع) که ذوالجناح یا نخل پا در آن قرار دارد می‌رسانند و بعد از طی مسافتی به همراه ذوالجناح، پیکر بی‌سر حضرت علی‌اکبر (ع)، گهواره حضرت علی‌اصغر (ع)، اسرایی که توسط یاران یزید به اسارت گرفته شدند و کسی که نقش حضرت سجاد (ع) در غل و زنجیر بر روی اسبی ایفا می‌کند با خیمه‌هایی که از قبل درست‌شده، در جلوی هیئت در یک صف بسیار طولانی وارد حسینیه اعظم روستا می‌شوند. با حضور کاروان در حسینیه، عزاداران به سمت آن‌ها حرکت می‌کنند و پس از چندین بار دور زدن در مجموعه حسینیه شمر با شمشیر پیشاپیش یزیدیان وارد محوطه شده و شروع به رجزخوانی می‌کند و این ابیات قدیمی را می‌خواند: 

کنون ببین در این مکان چه آتشی بپا کنم/ نه خوفی از بشر مرا نه ترسی از خدا کنم
بریده چون نمی‌شود گلو ز تیغ تیز من/ سر حسین تشنه‌لب جدا من از قفا کنم

شمر پس از رجزخوانی به‌قصد آتش زدن خیمه‌ها حرکت می‌کند و آن‌ها را به آتش می‌کشد. 

در این روز اهالی روستا در زیر پای ذوالجناح حدود ۱۵۰ رأس گوسفند قربانی می‌کنند و بعد از به آتش کشیدن خیمه‌ها، اسرا و سرهای بریده، جنازه بی‌سر حضرت علی‌اکبر (ع) و بقیه به همراه عزاداران دور خیمه‌ها به حرکت درآمده و در این لحظه کبوتران از داخل خیمه‌ها به آسمان پرواز می‌کنند. در اینجا به یاد اذان و نماز ظهر عاشورای امام حسین (ع) مؤذن در میان انبوهی از جمیعت اذان بسیار باشکوهی ایراد می‌کند و عزاداران با شنیدن صدای مؤذن برای نماز ظهر عاشورا آماده می‌شوند. بعد از نماز، با همان تشریفات ذوالجناح امام حسین (ع) به مکانش در مجمع عزاداران آورده می‌شود و عزاداران هم برای گرفتن غذای نذری که در بیشتر خانه‌ها مهیا می‌شود، روانه می‌شوند. 

بعد از چند ساعت استراحت مراسم شام غریبان فرزندان امام حسین (ع) با همان گستردگی آغاز می‌شود. با این تفاوت که همه هیئت مذهبی اول به‌منظور ادای احترام به ساحت شهدا و اموات وارد گلزار شهدا شده و بعدازآن به سمت خانه مرحوم آیت‌الله حاج شیخ حسن مهدوی حرکت می‌کنند و با عزاداری مختصر وارد حسینیه اعظم روستا می‌شوند. عزاداری شام غریبان، با دو رسم قدیمی به پایان می‌رسد. اول آن‌که مردم غذای نذری که در خانه‌های خود طبخ کردند را به حسینیه آورده و با خوردن غذای نذری مراسم را به پایان می‌رسانند و دوم این‌که بیشتر سادات روستا و دیگر اهالی محل در خانه‌هایشان از عزاداران پذیرایی می‌کنند. 

«آیین عاشورایی نخل پا روستای بالاجاده شهرستان کردکوی» در آذرماه سال ۱۳۹۱ و در ششمین شورای عالی ثبت آثار سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سابق در فهرست میراث ناملموس کشور به شماره ۶۸۱ به ثبت رسید. 

حفظ و حراست از این آیین عاشورایی که به‌عنوان میراث‌فرهنگی ناملموس یاد می‌شود، وظیفه آحاد جامعه بوده و صیانت از آثار فرهنگی به‌منزله ارتقای ارزش‌های تاریخی-فرهنگی ملموس و ناملموس و سبب ماندگاری و ارتقای مادی و معنوی اثر به بهترین وجه ممکن می‌شود. آنچه در این میان اهمیت دارد آگاه‌سازی مردم نسبت به مورایث ارزشمند است. میراث‌فرهنگی عصاره وجودی و هویت فرهنگی، اعتقادی و مذهبی هر ملت در طول دوران تاریخ آن کشور است. 

اولین اقدامی که در مورد نگهداری آثار تاریخی لازم است صورت پذیرد توجه و هوشیاری مردم و تفهیم و درک اهمیت این آثار است. میراث ارزشمندی که در طی قرون و اعصار به‌جامانده است باید از گزند زمانه حفظ و امکان به نمایش گذاشتن آن را برای مردم و نسل‌های آینده فراهم شود. 

کردکوی شهرستانی با جمعیتی بالغ‌بر ۷۱ هزار نفر و مساحتی در حدود ۸۱۵.۵ کیلومتر در غرب استان گلستان و در فاصله ۲۲ کیلومتری گرگان واقع شده است. این شهرستان از شمال به شهرستان بندر ترکمن از جنوب به رشته‌کوه‌های البرز شرقی و استان سمنان، از شرق به شهرستان گرگان و از غرب به شهرستان بندر گز محدود می‌شود. کردکوی در مسیر جاده بین‌المللی قرار دارد که بندر گز را به گرگان متصل می‌کند. این شهرستان در سال ۱۳۵۸ خورشیدی از شهرستان گرگان جدا و به‌صورت شهرستانی مستقل درآمد.

انتهای پیام/

کد خبر 14010518118576

برچسب‌ها