«نلسون دوبواز» نیز در کتاب تاریخ سیاسی پارت نوشته است: «آندرا گوراس» که از قبل «آنتیوکوس دوم» سلوکی بر پارت حکومت می‌کرد، در کشمکشی به قتل رسید و «ارشک» در شهری به نام «آساک» در نزدیکی کوچان (قوچان) در وادی رود اترک تاج شاهی بر سر گذاشت.
قوچان بعد از اسلام تا اوایل قرن هفتم ه.ق به اسامی«استو»، «استوا»، «خوجان» و «خبوشان» نامیده شده و فراز و نشیب‌های فراوانی به خود دیده است. این شهر که پس از تهاجم مغولان «قوچان» نامیده شده، در مسیر مهاجمان وحشی آسیای میانه نیز در معرض آسیب بوده که قتل غارت آن شهر در سال ۶۱۷ه.ق توسط مغولان از آن جمله است.
علاوه بر آسیب‌های انسانی سوانح طبیعی نیز به قوچان مکرر آسیب وارد آورده‌اند مانند «زلزله عظیمه» سال۱۲۶۷ه.ق که بر اثر آن ویرانی فراوان به بار آمد و 20 هزار نفر از اهالی زیر آوار ماندند و زلزله ۱۲۸۸ه.ق که آن نیز خرابی فاحش به دنبال داشت و موجب شد که شهر تغییر مکان یابد و شهری دیگر در حدود ۱۲ کیلومتری مشرق شهر قدیم ساخته شود. آن‌چه از بناهای شهر قدیم قوچان برجای مانده بنای تغییر شکل یافته امام‌زاده ابراهیم است.
«مزار سلطان ابراهیم» را به ابراهیم فرزند امام رضا(ع) نسبت می‌دهند و بنیادش را مربوط به دورۀ خوارزمشاهی می‌دانند. در حال حاضر به قدری در بنای اولیۀ آن دخل و تصرف شده که تقریبا اثری از بنای اولیه باقی نمانده اما بر اساس توصیف به نسبت مفصلی که اعتمادالسلطنه در مطلع‌الشمس آورده می‌توان تا حدودی تجسمی از آن در نظر آورد.
به استناد مطلع الشمس، اصل بنای اولین را سلطان محمد خوارزمشاه نهاد و چون قبه را به انجام رسانید قبل از اتمام ایوان، صحن و سایر ملحقات خبر هجوم تاتار اشتهار یافته است، پس بعدها امرا، حکام، رؤسای قبایل و اربابی که در این جا بوده‌اند، الحاقاتی به آن افزوده‌اند و در زلزله ۱۲۶۸ه.ق گنبد و دیوار چهار بدن حرم خراب شد. ایلخانی وقت که از قبیله زعفرانلو بوده آن را ساخته است و بنیاد بر روی ریشه و اساس همان عمارت قدیم است و در زلزلۀ اخیر شکستی فاحش در آن به هم رسیده، با این وجود قبه را برچیدند و این ایام مشغول ساختن مجدد آن هستند.
در سال۱۳۷۶خورشیدی هم در کتاب «بناهای آرامگاهی» بنای امام‌زاده ابراهیم این گونه معرفی شده است: «بنای اصلی حرم اتاقی مستطیل شکل با چهار درگاه در چهار جانب آن است. در دو جانب شمالی و جنوبی بنا، دو ایوان و در جانب شرقی و غربی و دو سوی ایوان‌ها، رواق‌ها و غرفه‌هایی وجود دارد. در اطراف صحن بر روی هم ۲۲ غرفه با اتاق‌هایی در پشت آن‌ها وجود دارد. در دو سوی ایوان اصلی دو گلدسته بلند و در دو گوشه جنوبی مجموعه نیز دو گلدسته بنا شده است. بر فراز حرم گنبدی کم خیز بر پاست. ایوان بنا مربوط به سال ۱۲۸۶ه.ق است که بر کتیبه آن ۲۶ بیت نوشته شده است.»
این امام‌زاده از موقوفه‌های زیادی برخوردار است و از ویژگی‌های جالب توجه آن وجود تعدادی از اوراق بزرگ و منحصر به فرد «قرآن بایسنقری» که از شاهکارهای هنری محسوب می‌شده که به مرور پراکنده و جابجا شده است.
در حال حاضر ضمن گسترش آن بنا، بخش زیادی از بدنه و نمای ایوان و بدنۀ گلدسته‌ها با آجرهای جدید و کاشی هفت رنگ منقوش و مناره های فلزی ناموزون آراسته شده و نشانی از قدیم در آن دیده نمی‌شود.
انتهای پیام/
