میراث آریا: قدیمی‌ها بر این باورند که روزگاری فردی تمامی بزرگان شهر را صدا زده و می‌گویند ۱۲ چوب از جنس صندل به شکل علم از کرانه دریای هند به سمت ساحل بندرعباس می‌آید، اهالی این چوب‌ها را ازآب‌گرفته و خشک می‌کنند و به نزدیک‌ترین محل یعنی مسجد ۱۲ امام می‌برند و مشاهده می‌کنند که بر روی هرکدام از این چوب‌ها نام مبارک یک امام حک‌شده است.
البته معلوم نیست که این چوب‌ها از کجا آمده‌اند و چگونه این اسمای متبرک بر روی آن‌ها نقش بسته است و عزاداران بومی کهن‌سال به نقل از بزرگ‌ترهایشان می‌گویند این چوب‌ها به اذن خدا برای مردم این شهر فرستاده شده و به همین علت برایشان اهمیت خاصی دارد.
دعوت علم‌ها به خانه سوگواران بندرعباسی
خانواده‌هایی که به هر نیتی نذر کرده‌اند و حاجتی دارند، از روز سوم تا نهم محرم علم‌ها را به خانه خود دعوت کرده و در مراسمی با حضور فعالان حسینیه و اقوام و همسایگان به عزاداری و سفره نذری می‌پردازند.
در روز عاشورا هم علم کشان در یک صف و در یک راستا حرکت می‌کنند و کسانی که حاجتی دارند، برای حاجت‌روا شدن، شربت و شیرینی پخش می‌کنند.پس از پایان دهه محرم، پارچه‌های تزئینی علم‌ها که نماد عزا هستند، بازشده و برای محرم سال آینده در حسینیه می‌گذارند.
قدمت آیین سنتی علم شویی
مردم و فعالان مذهبی منبر گپ یا حسینیه ۱۲ امام هرساله در ایام محرم، این علم‌ها را که حدود ۳۰۰ سال پیش شانه‌به‌شانه به دستشان رسیده است را با یک دستگاه وانت نیسان به ساحل خلیج‌فارس محله خونسرخ بندرعباس حمل نموده و در آنجا غسل می‌دهند که به آن، غسل علم هم گفته می‌شود.
مردم بومی و عزادار بندرعباس علم‌ها را که نمادی از ۱۲ امام می‌دانند، در ساحل خلیج‌فارس شست‌وشو و غسل می‌دهند که امسال نیز طبق رسم دیرین فعالان حسینیه منبر گپ بندرعباس و جمع بسیاری از عزاداران حسینی این علم‌ها را در ساحل خونسرخ بندرعباس به آب دریا که نماد پاکی و روشنی است، زدند تا تطهیر شده و بار دیگر مهیای عزای سیدالشهدا (ع) شود.
آیین شست و شوی علم‌ها به این صورت است که درواقع علم کِشان منبر گپ هر ۱۲ علم را از اتاقی (حجره داخل منبر) که در خود منبر گپ است و مخصوص وسایل و تجهیزات مراسم محرم است، به صحن منبر آورده و سپس با یک دستگاه خودروی وانت نیسان به ساحل خونسرخ انتقال داده و هر یک از افراد، علمی که از جنس چوب صندل بوده را به دریا می‌برد و تطهیر می‌کند.
عَلَم کشان تا سینه به درون آب دریا می‌روند و با فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد(ص) و خواندن دعاهای مخصوص، علم‌ها را غسل می‌دهند.پس از شست‌وشو، علم‌ها را با احترام و صلوات به حسینیه منبر گپ برمی‌گردانند و عزاداران بعد از نماز مغرب و عشا در مراسمی ویژه بانام آماده‌سازی علم‌ها آن‌ها را با پارچه‌های رنگی اهدایی و نذری مردم تزئین کرده و بر روی آن‌ها پنجه (سَرشده) که از قبل با گلاب شست‌وشو داده شده، نصب می‌کنند.
علم شویی سنتی از شیعیان حیدرآباد هندوستان
قدمت آیین سنتی علم شویی در بندرعباس به زمان حضور شیعیان حیدرآبادی هندوستان در این شهر و ساخت منبر گپ باز می‌گردد و دعاهایی که در این آیین نیز خوانده می‌شود نیز مربوط به دوران صفویه و سلجوقیان است. منبر گپ (میانشهر) یا منبر ۱۲ امام یکی از قدیمی‌ترین و بنام‌ترین منبرهای شهر بندرعباس بوده که می‌توان گفت نخستین منبری است که توسط مؤمنان مهاجر حیدرآباد از کشور هندوستان که درواقع ایرانی‌الاصل بوده و در محل میدان بلوکی سابق (اطراف ساختمان زیتون) زندگی می‌کرده‌اند، ساخته شده است.
این «منبر گپ با قدمتی ۴۰۰ ساله یکی از منبرهای بزرگ استان هرمزگان است، که بانیان آن در مناسبت‌های مذهبی و به‌ویژه ایام محرم و عزاداری اباعبدالله حسین(ع) به اجرای تعزیه‌خوانی، مداحی و سینه‌زنی می‌پردازند.مسئول این منبر پیش‌ازاین مرحوم «ملامحمد ژیانفر» بود و اکنون پس از ایشان فرزندشان عهده‌دار این مسئولیت شدند.»
علم‌گردانی یکی از مراسم‌های سنتی و منحصربه‌فرد هرمزگان است که در گوشه و کنار استان هرمزگان با شور و حال خاصی برگزار می‌شود؛ این مراسم تاریخی که سابقه چند صدساله دارد با آغاز ماه محرم شروع می‌شود ازاین‌رو نام هرکدام از معصومان(ع) روی یک علم می‌بندند و بعدازآن به همراه دسته‌های سینه‌زنی آن را در شهر می‌گردانند که به‌اصطلاح محلی «پرسه» می‌نامند.
آیین علم شویی در سال ۱۳۸۱ به شماره ۶۷۶۸ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
گزارش: حسین نارنجی نسب
انتهای پیام/
نظر شما