میراث آریا: آداب پیشواز محرم و آیین‌های سوگواری آن بعد از عید قربان در هرمزگان آغاز می‌شود در واقع به یاد ترک مناسک حج از سوی امام حسین (ع) و به راه افتادن کاروان عاشورایان، شیعیان در هرمزگان به استقبال محرم می‌روند.

آماده ساختن اماکن عزاداری یکی از رسم‌های پیشواز است. با فرارسیدن اواخر ماه ذی‌الحجه چاووش‌خوانی در مساجد حسینیه‌ها و حتی کوچه‌ها نشان از نزدیک شدن کاروان عزاداری محرم است. چاووش‌خوانی و نوحه‌خوانی از دیگر آیین‌های پیشواز است. یکی دیگر از آیین‌های خاص پیشواز در استان هرمزگان آیین چک چکو و یا همان سنگ‌زنی است که سابقه دیرینه دارد و برای اعلام محرم اجرا می‌شد و هنوز هم این آیین در بعضی نقاط استان در حال اجراست.

مراسم چک چکو بدین‌صورت است که در زمان‌های گذشته که وسایل ارتباطی به‌صورت امروزی وجود نداشته با شروع محرم عده‌ای از مردان حدود ۱۰ تا ۱۴ نفر که باید تعداد آن‌ها حتماً جفت باشد گرداگرد هم قرارگرفته جریده در میانه قرار می‌گیرد (جریده علمی است که منصوب به حضرت ابوالفضل است) و نوحه‌خوان نوحه‌ای می‌خواند و افراد همانند سینه‌زنی سنگ‌ها را به هم می‌زنند هرکدام از افراد تکه‌ای سنگ در دست خود دارند و یک‌بار تا کمر خم می‌شوند و دست‌ها را پایین می‌آورند و سنگ‌ها را به هم می‌زنند و بر اساس ضرب بعدی دوبه‌دو پشت‌به‌پشت هم می‌ایستند و دست‌ها را بالای سر می‌برند و سنگ می‌زنند.

به همین صورت حرکات تکرار می‌شود، سنگ‌زنی با ریتم آرام شروع می‌شود و کم‌کم ریتم تندتری به خود می‌گیرد و گاه تک‌ضرب،گاه هم دوضرب و سه ضرب می‌شود. با اجرای این مراسم همان‌طور که از اسم آن پیداست سنگ‌زنی و یا جریده گردانی اعلام شروع آمدن محرم بوده است. سنگ تنها ابزاری است که به‌راحتی و قابل‌دسترس است و صدای خوبی تولید می‌کند و بهترین وسیله برای این کار است.

برخی از مردم نیز طبق عهدی که از سال‌های قبل در این مراسم بسته‌اند و حاجت آنان برآورده شده است، بر سر علم شکلات و نقل می‌پاشند و نذری بین ذاکران پخش می‌کنند.

این آیین در دیگر شهرهای ایران همچون گیلان و اراک بانام کرپ زنی معروف است که در آن دوتکه چوب را با ریتم و آهنگی خاص به هم می‌کوبند.

با پیشرفته شدن جوامع، به‌خصوص ابزار اطلاع‌رسانی کمتر از این آیین برای اعلام محرم استفاده می‌شود، ازآنجایی‌که این مراسم خاص و شاخص استان است؛ ازنظر فرهنگی و آیین‌های پیشواز محرم محسوب می‌شود که دارای ریشه فرهنگی است و در حال فراموشی است؛ باید با همکاری ادارات و موسسه‌های مربوط برای حفظ و زنده نگه‌داشتن آن تلاش شود، تا سنت‌های ما برای نسل‌های آتی باقی بماند.

چک چکو یکی از میراث ناملموس هرمزگان است که به شماره ۱۰۲۹ در فهرست آثار ملی کشور رسیده است.

انتهای پیام/