سپیده آشفته پور لیلاکوهی، مسئول پژوهش و کمیته ثبت میراث ناملموس اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان در یادداشتی نوشت: شکل‌گیری ســازمان‌های غیردولتی البته نه به شکل رسمی و سازمان یافته امروزی، ســبقه‌ای طولانی داشته و به اواخر قرن هجدهم برمی‌گردد.

سازمان‌های مردم نهاد، شــکل جدیدی از دموکراسی مشارکتی‌اند. در چارچوب این دموکراســی، تلاش دولت‌ها بر این اســت که افراد جامعه را در امور عمومی مداخله دهند. امروزه دولت‌ها پذیرفته‌اند که در صورت برقراری ارتباط با این ســازمان‌ها، خود نیز می‌توانند از مزایای آن بهره‌مند شوند، گرچه با تصویـب قانـون حمایـت از مرمـت و احیـای بافت‌هـای تاریخـی فرهنگـی و توانمندسـازی مالــکان و بهره‌بــرداران بناهــای تاریخــی فرهنگــی زمینه های مشــارکت مردمــی در حفــظ و احیــای میـراث‌فرهنگـی بیـش از گذشـته فراهـم شـده اما می‌تـوان گفـت که نظـام حقوقـی حفاظـت از میـراث‌فرهنگـی تـا رسـیدن بـه نظامـی پایدار بـا رویکـرد مشـارکتی فعـال فاصلـه داشته و نیـاز اسـت کـه ارکان دولتی بـا سیاستگذاری از یکسـو و آمـوزش شـهروندان از سـوی دیگـر ضمـن فراهم کـردن زمینه های مشـارکت اجتماعی نظیر تشکیل انجمن خیّرین میراث فرهنگی مـردم را بـه عنـوان صاحبـان اصلـی میـراث‌فرهنگـی، بـا فرهنـگ حفاظـت آشـتی دهند.

بـا حاکـم بـودن سـه اصـل بنیادیـن عمومـی بـودن، مشـارکت و حفاظـت پایدار بـر نظـام میـراث‌فرهنگـی می‌تـوان بـه ایـن نتیجـه رسـید کـه دولـت بــا سیاســتگذاری جدید و مشــارکت دادن آحاد مردم در این بخش می‌تواند میـان موضـوع حفاظـت و حـق دسترسـی مردم بـه میـراث‌فرهنگـی تعـادل برقـرار کند. از این طریق دولـت می‌تواند سیاسـتگذاری در حـوزۀ حفاظـت را  خود برعهـده داشـته و امور اجرایـی حفاظـت را در اختیار سـازمان‌های مردم نهـاد و سـایر جوامـع محلـی قرار دهد.

وقف، سنت حسنه‌ای است که از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام برای ما به یادگار مانده است. در اهمیت و ضرورت این سنت نیکو، تاکنون سخنان بسیار شنیده‌ایم اما آنچه کمتر بدان پرداخته شده است در بخش میراث‌فرهنگی است.

 با توجه به گستردگی بناها و تکثر اشیای تاریخی- فرهنگی و با در نظر گرفتن این مقوله که ایران شایستگی هر نوع سرمایه‌گذاری برای اعتلا و حفاظت از میراث‌فرهنگی را دارد و این که یکی از بزرگترین مشــکلات این حوزه، کمبود منابع مالی و تخصیص منابع محدود بودجه از سوی دولت برای حفاظت از مواریث فرهنگی اســت.

خیّرین می‌توانند در کنار استمرار فعالیت‌های گذشته، با ورود به موضوعات میراث‌فرهنگی به ویژه حفاظت و مرمت بناهای تاریخی شکل جدیدی به اقدامات نیک خود بخشیده و این اقدامات خیّرین علاوه بر رفع نیاز جامعه، یک سنت دیرین فرهنگ ایرانی- اسلامی است که می‌تواند به عنوان عنصر میراث ناملموس در فهرست میراث ملی و حتی جهانی قرار گیرد. البته خیران میراث‌فرهنگی تنها کسانی نیستند که هزینه مرمت یک بنا یا یک اثر تاریخی را متقبل می‌شوند بلکه افرادی که به گونه‌ای در آموزش و پرورش نسل جدید، در تدوین کتاب‌ها، نگارش مقالات نقش داشته و همچنین فعالان رسانه را شامل می‌شود که می‌توان از آنها به عنوان بازوان قدرتمند انجمن نام برد.

کمک‌ها و حمایت‌های بخش عمومی، معافیت‌های مالیاتی و ارائه بسته‌های حمایتی استانی، منطقه‌ای و ملی به خیرین موجب خواهد شد که انجمن بــرای تأمین منابع مالی به اقدامات حاشــیه‌ای نپرداخته و بر موضوع میراث‌فرهنگی متمرکز شود.

 با توجه به موارد فوق، هر چند که انجمن خیرین میراث‌فرهنگی با کمی تأخیر تأسیس شده است اما می‌تواند حاکی از آن باشد که میــراث‌فرهنگی تبدیل به یک دغدغه اجتماعی و یک تمایل جمعی برای حفاظت از آن شــده اســت. به نظر می‌رســد که این انجمن بتواند با اقدامات ترویجی خود مســئله میراث را به دغدغه‌ای عمومی در جامعه تبدیل کند و به موفقیت‌های چشمگیری دســت یابد.

آگاهی سایر مســئولان از اهمیت و نقش انجمن می تواند زمینه های لازم را برای حمایت‌های مادی و معنوی ایجاد کند. این آگاهی بخشــی می‌تواند از طریق آموزش، اطلاع رسانی و ارائه تجارب موفق داخلی و خارجی از طریق برگــزاری کارگاه، بازدید و مقالات انجام شود.

انتهای پیام/